Vì đang trong khoảng thời gian diễn ra World Cup lên các dự án Blockchian ngày càng được chú ý và đáng chú ý hơn là dự án Chiliz.Vậy mô hình hoạt động của Chiliz như thế nào?Hôm nay DeFiX sẽ cùng mọi người tìm hiểu?
Tổng quan về Chiliz
Chiliz là một dự án ứng dụng blockchain trong lĩnh vực thể thao, có vai trò là công cụ người hâm mộ trở nên gần gũi hơn với các đội tuyển, câu lạc bộ mà họ yêu thích.
Với Chiliz, CHZ token và hệ thống các fan token (như JUV, PORTO…) những người hâm mộ có thể tương tác và nhận được các quyền lợi nhất định đối với đội tuyển mà họ yêu thích. Có thể kể tới một số đặc điểm nổi bật sau:
- Được tham gia để biểu quyết trong một vài quyết định của câu lạc bộ.
- Tham gia vào dự án FTO (Fan Token Offering), tương tự như IEO nhưng đối với Fan token.
- Được hưởng một số quyền lợi khác như được giảm giá khi mua sản phẩm của đội tuyển, nhận vé tham dự các cuộc gặp mặt hoặc các trận đấu…
Về mặt tổng quan, đội ngũ phát triển của Chiliz sẽ xây dựng một hệ sinh thái gồm:
- Chiliz chain & CHZ token: CHZ token sẽ đóng vai trò là phương tiện thanh toán trong hệ sinh thái này, Chiliz chain là chuỗi riêng với mục đích bảo mật, tăng use case cho CHZ token và đảm bảo sự minh bạch.
- Hệ thống Fan token: Giúp liên kết người hâm mộ với câu lạc bộ họ yêu thích.
- Các phương tiện tiếp cận với người dùng (sàn giao dịch, ứng dụng): Cung cấp các tính năng để tăng trải nghiệm người dùng và giúp họ có thể nhận thức rõ quyền lợi của mình khi tham gia hệ sinh thái của Chiliz.
Các sản phẩm trong hệ sinh thái
Chiliz hiện tại đang có 4 sản phẩm chính: Chiliz chain & token CHZ, Socios.com, hệ thống Fan token và Chiliz Exchange.
Chiliz chain & token CHZ
Nhà phát triển Chiliz sẽ xây dựng blockchain riêng mình để tăng use case cho CHZ cũng như phát triển nhiều ứng dụng phi tập trung (Dapp) phục vụ khách hàng.
Chiliz Chain 2.0 sẽ là một blockchain EVM Compatible, điều này giúp các lập trình viên tiếp cận và phát triển các Dapp trên một cách dễ dàng và nhanh chóng.
Bên cạnh đó, CHZ cũng đóng vai trò là trung tâm của hệ sinh thái Chiliz khi được sử dụng để trao đổi Fan token (trên Socios.com, Chiliz Exchange), dùng làm phí giao dịch Chiliz Chain, tham gia FTO (Fan Token Offering) và nhiều ứng dụng khác trong tương lai.
Hệ thống fan token
Chiliz đã phát triển hệ thống Fan token để phục vụ những người hâm mộ thể thao. Với việc nắm giữ Fan token, người hâm mộ có thể tham gia quyết định một số vấn đề của câu lạc bộ như: thiết kế các sản phẩm thương mại, địa điểm thi đấu, các vấn đề về vé trận đấu…
Ngoài ra, Fan token holders cũng nhận được một số quyền lợi như nhận được vé tham gia trận đấu, các sản phẩm thương mại của đội tuyển…
Socios.com
Socios là ứng dụng được phát triển với mục tiêu hiện thực hoá các chức năng của fan token kể trên. Hiểu một cách đơn giản, thông qua giao diện Socios, người hâm mộ sở hữu Fan token có thể nhận được những quyền lợi như biểu quyết, nhận các sản phẩm của đội tuyển.
Bên cạnh đó, Socios còn có các tính năng khác, có thể kể tới một vài tính năng nổi bật như:
- Token hunt: Có cơ chế giống với tựa game PokemonGo nổi tiếng một thời, người chơi có thể di chuyển và tìm kiếm các phần thưởng (Fan token, CHZ…) thông qua môi trường AR.
- Marketplace: Sàn giao dịch Fan token và có thể là NFT trong tương lai được tích hợp trong ứng dụng.
- Badges: Hệ thống huân chương dành cho người dùng tích cực.
- Predictor: Người dùng có thể dự đoán kết quả trận đấu và nhận điểm thưởng với mỗi lần dự đoán chính xác.
Chiliz Exchange
Đây là sàn giao dịch tập trung (CEX) cho phép người dùng giao dịch các loại Fan token khác nhau và thanh toán bằng CHZ (các Fan token chỉ có cặp giao dịch với CHZ).
Phân tích mô hình hoạt động hệ sinh thái Chiliz
Chiliz Chain & CHZ token
Chiliz Chain 2.0 và CHZ token là trung tâm hệ sinh thái các sản phẩm của Chiliz. Đây là nước đi xây dựng blockchain riêng (CHZ hiện nay vẫn là token trên nền tảng Ethereum) của Chiliz sẽ biến nó thành một hệ sinh thái hoàn toàn độc lập.
Ngoài lợi ích tăng mục đích sử dụng cho CHZ thì một hệ sinh thái mở (blockchain based) sẽ thu hút nhiều nhà phát triển hơn đến với nền tảng. Theo đó, sự sáng tạo trong phong cách thiết kế và ứng dụng CHZ token cũng như Fan token sẽ không chỉ bị giới hạn trong khuôn khổ của đội ngũ của Chiliz.
Ngoài ra, một số các ứng dụng khác của token CHZ là cho phép holders tham gia FTO (Fan Token Offering) thông qua nền tảng Socios.
Tương tự với các token của các nền tảng IDO/IEO, tính năng này sẽ mang lại lợi ích về mặt tài chính đến cho người dùng. Đây là một số yếu tố hấp dẫn đặc biệt với một ngành đang thiên nhiều về khía cạnh tài chính như tiền điện tử.
Thông qua những sự kiện IDO/IEO, mức ROI trung bình tại ATH của các Fan token được mở bán tại mức giá hiện tại là 6,35x và 2,16x (thống kê từ cryptorank.io, cập nhật ngày 3/9).
Nếu đem so sánh với diễn biến của thị trường crypto trong năm 2022 thì đây là mức lợi nhuận khá tốt. Do đó đây là một chức năng đáng chú ý của CHZ token, giúp thu hút thêm nhiều người dùng vào hệ sinh thái của Chiliz.
Hệ thống Fan token
Tổng quan về mô hình hoạt động của hệ thống Fan token:
Tokenomics của Fan token sẽ được phụ thuộc vào câu lạc bộ cũng như lượng fan base của câu lạc bộ đó. Như vậy, sẽ có thể thêm một vài tính năng cho Fan token như đốt token mỗi khi đội tuyển chiến thắng.
Như đã đề cập ở phía trên, Fan token holders có thể tham gia biểu quyết một số vấn đề của đội tuyển, tuy nhiên đội tuyển sẽ là người quyết định những cuộc thăm dò ý kiến. Điều này sẽ khác hoàn toàn với DAO, vì ở DAO, thành viên (token holders) có thể có quyền đưa ra các đề xuất để thay đổi.
Do không giống như DAO (hoạt động trên cơ sở hợp đồng thông minh) nên việc thực hiện các polls voting của Fan token được đảm bảo bởi thoả thuận có tính pháp lý giữa hệ sinh thái Chiliz và câu lạc bộ.
Theo Socios, sẽ có các cuộc thăm dò ý kiến mà đội tuyển buộc phải thực hiện và cũng có những trường hợp đội tuyển không bắt buộc phải đưa ra quyết định dựa trên lượt bình chọn của fan.
Socios.com & Chiliz Exchange
Socios là một ứng dụng cho phép các Fan token holders thực hiện quyền lợi của mình.
Có thể so sánh các vai trò của Socios trong hệ sinh thái Chiliz như các ví non-custodial trên thị trường tiền điện tử hiện tại.
Bên cạnh Socios, đội ngũ phát triển của dự án cũng có một sản phẩm khác là Chiliz Exchange giúp tăng trải nghiệm người dùng, đây là sàn giao dịch Fan token sử dụng CHZ để làm phương tiện thanh toán.
Nhìn chung, Chiliz Exchange và Socios giúp tăng use case và nhu cầu sử dụng CHZ và Fan token. Tuy nhiên, đây đều là những ứng dụng tập trung – đồng nghĩa với việc đội ngũ của Chiliz kiểm soát toàn bộ ví blockchain. Do đó, tính phi tập trung và tính minh bạch của Fan token sẽ khó có thể được đảm bảo.
Vai trò của Chiliz Exchange là tăng tính năng và nhu cầu của token CHZ cũng như giúp Fan token dễ tiếp cận với người dùng hơn.
Chiliz capture value cho token như thế nào?
Hiện tại khi Chiliz chưa hoàn thiện blockchain riêng, nhu cầu sở hữu CHZ và Fan token sẽ phụ thuộc vào:
- Các dịch vụ, mức độ tiện lợi của chúng và sự hứng thú của khách hàng.
- Khối lượng giao dịch trên Chiliz Exchange và Socios, khối lượng giao dịch cao thể hiện tính ứng dụng cao và độ phủ lớn của CHZ.
- Số lượng câu lạc bộ hợp tác và triển khai Fan token.
Sau khi khởi chạy thành công Chiliz Chain 2.0, CHZ sẽ đóng vai trò là blockchain platform token và hưởng lợi từ sự phát triển của hệ sinh thái.
Theo tầm nhìn của đội ngũ phát triển, trong tương lai các Dapp sẽ được xây dựng trên Chiliz Chain 2.0 và tương thích với EVM, từ đó các lập trình viên sẽ tiếp cận nền tảng dễ dàng và phát triển nhiều ứng dụng hơn giúp đẩy mạnh nhu cầu đối với Chiliz.
Bên cạnh đó, nếu Chiliz có thể đưa ra những chiến lược phát triển hệ sinh thái và phân bổ nguồn vốn phù hợp (như cách mà Avalanche, Binance, Polygon… đã triển khai), có thể kỳ vọng trong tương lai dự án sẽ chiếm spotlight của thị trường trong một khoảng thời gian.
Nhận định về Chiliz
Sự kết hợp giữa blockchain và thể thao
Sự kết hợp giữa blockchain, crypto và thể thao tạo ra một trải nghiệm mới cho những người tham gia thị trường cũng như người hâm mộ thể thao. Có thể thấy rằng nếu thành công trong việc thực hiện hoá tầm nhìn của mình thì Chiliz sẽ tạo ra những lợi ích sau:
- Blockchain và crypto sẽ được phổ cập trong lĩnh vực thể thao, góp phần làm tăng tính ứng dụng của công nghệ này.
- Xét về khía cạnh đầu tư, Fan token và CHZ sẽ có thể tách biệt và bớt phụ thuộc vào BTC (so với các crypto khác). Điều này góp phần tạo ra những lớp tài sản crypto có giá trị đa dạng hoá danh mục.
Theo báo cáo của Research And Markets, vào năm 2021, giá trị ngành công nghiệp thể thao toàn cầu đạt 440.8 tỷ USD và sẽ đạt ~600 tỷ USD vào năm 2025 với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm được dự đoán ở mức 8%.
Do đó, quy mô thị trường mà Chiliz nhắm tới lớn hơn hàng trăm lần giá trị vốn hoá hiện tại (khoảng 1.1 tỷ USD) của CHZ.
Với các sản phẩm hiện tại, Chiliz có thể tham gia vào ngành công nghiệp thể thao trongnhiều vai trò khác nhau như:
- Hỗ trợ thương mại điện tử để đưa các sản phẩm của đội tuyển đến tay người hâm mộ.
- Giúp monetize thông qua các nền tảng stream.
- Có thể là đơn vị tham gia tổ chức các sự kiện.
- …
Nếu Chiliz thực hiện đươc những điều trên, CHZ và các Fan token sẽ nhận được nhiều sự chú ý, từ đó gia tăng nhu cầu sở hữu của người dùng. Người hâm mộ thể thao cũng sẽ nhận được những trải nghiệm mới mẻ và hấp dẫn hơn.
Các vấn đề về tính minh bạch và phi tập trung
Tuy có hướng tiếp cận mới trên thị trường crypto nhưng hiện tại Chiliz vẫn tồn tại một số vấn đề sau:
- Sự phi tập trung và tính minh bạch.
- Trải nghiệm người dùng.
- Các vấn đề liên quan tới khả năng mở rộng.
Về vấn đề tính phi tập trung và sự minh bạch của Chiliz: các ứng dụng giúp người dùng thực hiện quyền lợi khi nắm giữ Fan token (Socios và Chilliz Exchange) đều là các ứng dụng tập trung (yêu cầu KYC và Chiliz kiểm soát private key của ví crypto).
Do đó các giao dịch quan trọng hay những biểu quyết thông qua Fan token liên quan đến hoạt động của câu lạc bộ không được đảm bảo hoàn toàn về tính phi tập trung và sự minh bạch.
Hiện tại, CHZ cùng các Fan token được triển khai trên mạng lưới Ethereum – mạng blockchain hàng đầu về tính phi tập trung. Tuy nhiên trong tương lai, khi Chiliz Chain 2.0 ra mắt thì vấn đề tập trung quyền lực trên mạng lưới sẽ là bài toán cần xem xét kỹ lưỡng hơn.
Về vấn đề liên quan tới trải nghiệm người dùng: Socios dường như đang chưa làm tốt mảng này khi ứng dụng chỉ được đánh giá 3/5 sao kèm theo nhiều bình luận tiêu cực.
Do đó, nhiều khả năng nhu cầu hiện tại của Fan token đến từ yếu tố đầu cơ theo đội tuyển chứ chưa xuất phát từ nhu cầu đối với các sản phẩm và dịch vụ của Chilliz.
Và cuối cùng là các vấn đề về khả năng mở rộng: mô hình kinh doanh của Chiliz yêu cầu dự án phối hợp với càng nhiều đội tuyển càng tốt, nhưng trên thực tế, dưới tác động của các yếu tố (điển hình là pháp lý), vấn đề liên kết với các câu lạc bộ khá khó khăn.
Hơn nữa, mối liên kết này phải được thực hiện thông qua đàm phán và thảo luận về những lợi ích chung giữa câu lạc bộ và Chiliz – một việc không dễ, do đó việc mở rộng của Chiliz cũng không hề dễ dàng.
Tổng kết
Chiliz không đơn thuần chỉ có CHZ và Fan token, Chiliz là cả một hệ sinh thái ứng dụng blockchain trong lĩnh vực thể thao. Với các sản phẩm hiện tại, đội ngũ phát triển đã góp phần đưa trải nghiệm của người hâm mộ với đội tuyển họ yêu thích lên một tầm cao mới.
Hy vọng bài viết trên có thể giúp ý cho mọi người.