Gần đây ZK-Rollup nổi lên như một ứng viên tiềm năng về khả năng mở rộng trong tương lai của Ethereum khi nó liên tục được nhà sáng lập Ethereum là Vitalik Buterin nhắc đến. Trong bài hôm nay mình sẽ giới thiệu với anh,em về dự án zkSync – một giải pháp mở rộng layer 2 đang rất được chú ý trên Ethereum.
zkSync là gì ?
zkSync là một công cụ mở rộng quy mô và quyền riêng tư cho Ethereum. Phạm vi chức năng hiện tại của nó bao gồm chuyển gas thấp của mã thông báo ETH và ERC20 trong mạng Ethereum, hoán đổi nguyên tử & lệnh giới hạn cũng như hỗ trợ NFT L2 bản địa. Tài liệu này là mô tả cấp cao của hệ sinh thái phát triển zkSync.
zkSync được xây dựng trên kiến trúc ZK Rollup. ZK Rollup là một giải pháp mở rộng quy mô L2, trong đó tất cả tiền được nắm giữ bởi một hợp đồng thông minh trên chuỗi chính, trong khi tính toán và lưu trữ được thực hiện ngoài chuỗi. Đối với mỗi khối Rollup, một bằng chứng không có kiến thức chuyển đổi trạng thái (SNARK) được tạo và xác minh bởi hợp đồng chuỗi chính. SNARK này bao gồm bằng chứng về tính hợp lệ của mọi giao dịch trong khối Rollup. Ngoài ra, bản cập nhật dữ liệu công khai cho mọi khối được xuất bản qua mạng chuỗi chính trong calldata giá rẻ.
Kiến trúc này cung cấp các đảm bảo sau:
- (Các) Trình xác thực cuộn lên không bao giờ có thể làm hỏng trạng thái hoặc ăn cắp tiền (không giống như Sidechains).
- Người dùng luôn có thể lấy tiền từ Bản tổng hợp ngay cả khi (các) trình xác thực ngừng hợp tác vì dữ liệu có sẵn (không giống như Plasma).
- Nhờ có bằng chứng hợp lệ, cả người dùng và một bên đáng tin cậy khác đều không cần phải trực tuyến để giám sát các khối Cuộn lên nhằm ngăn chặn gian lận (không giống như các kênh thanh toán hoặc Bản sao lưu lạc quan).
Nói cách khác, ZK Rollup kế thừa nghiêm ngặt các đảm bảo bảo mật của L1 bên dưới.
Điểm nổi bật của zkSync
Trước hết, zkSync, như một giải pháp mở rộng quy mô, có khả năng thực hiện chuyển tiền và thực hiện chúng nhanh chóng và rẻ. Các giao diện và nguyên tắc của chức năng zkSync cốt lõi được đề cập trong phần thanh toán của tài liệu này.
Thứ hai, zkSync thân thiện với hợp đồng thông minh. Kể từ tháng 2 năm 2022, testnet zkSync 2.0 đã hoạt động với các hợp đồng thông minh trong Solidity hoặc sử dụng lại mã Solidity hiện có. Khả năng tương tác của hợp đồng được đề cập trong phần hợp đồng và bạn có thể tìm thêm chi tiết trong Tài liệu zkSync 2.0
(mở cửa sổ mới)
Thứ ba, zkSync rất thân thiện để trao đổi. Hoán đổi nguyên tử – một thành phần thiết yếu của các giao thức trao đổi – đã có sẵn trên mainnet!
Thứ tư, zkSync có hỗ trợ riêng của NFT. Bạn có thể dùng thử trong ví của chúng tôi.
Cuối cùng, hỗ trợ zkSync được triển khai cho tất cả các nền tảng chính.
Hệ sinh thái zkSync
Hiện hệ sinh thái zkSync cũng đã phát triển khá tốt với 62 dự án. Tuy nhiên phần lớn trong số các dự án vẫn còn đang ở chế độ Developer Mode, Beta, Test Net. Chỉ có khoảng 1/3 số lượng dự án, cụ thể là 25 dự án đã chính thức có mặt trên Mainnet của zkSync tại thời điểm viết bài.
Chúng ta sẽ đi sâu hơn ở từng mảnh ghép để có được cái nhìn chi tiết hơn về từng mảng cụ thể trên hệ và qua đó đánh giá chính xác hơn là hệ sinh thái zkSync đang ở giai đoạn nào nhé!
DEX
- Zigzag: ZigZag là một sàn giao dịch phi tập trung native, dễ sử dụng, đáng tin cậy, an toàn và phí thấp được xây dựng trên ZK Rollups. Zigzag đã có phiên bản mainnet trên zkSync và sắp tới sẽ có mặt trên StarkNet.
Hiện tại, kể từ thời điểm mainnet thì dự án đã có được tổng khối lượng giao dịch gần $1B và nhiệm vụ chính của ZigZag là cung cấp dịch vụ đặt lệnh orderbook, lệnh giao ngay, bridge từ Layer 1 sang. Ngoài ra, dự án cũng rò rỉ thông tin là sẽ ra mắt thêm tính năng giao dịch margin, NFT marketplace, trong tương lai.
- Mute.io: Dự án native AMM của zkSync 2.0 là Mute.io (Testnet) 4 tính năng swap, Pool, Farming cơ bản, dashboard theo dõi tình trạng số dư ví và ngoài ra còn tính năng auction nhưng chưa được phát triển.
- 1Inch: Đây là một trong những sàn DEX lớn trên thị trường và họ đang triển khai phiên bản DEX trên zkSync, hiện đang ở bản Dev Net.
⇒ Nhận xét: DEX là mảng quan trọng của bất kì hệ sinh thái nào để thu giữ giá trị về thanh khoản cho hệ. zkSync cũng sở hữu cho mình 2 sàn DEX native để luân chuyển thanh khoản một cách uyển chuyển khi ZigZag đảm nhiệm vai trò là cầu nối thanh khoản từ mạng lưới chính Layer 1 Ethereum lên zkSync.
Trong khi Mute.io, là một AMM native chính trên zkSync giúp cung cấp các dịch vụ swap tokens, farming, cung cấp thanh khoản và các tính năng sẽ được phát triển trong tương lai cho người dùng.
Stablecoin
Hiện tại các stablecoins được giao dịch trên zkSync là: USDT, UST, USDC, FRAX, DAI.
⇒ Nhận xét: Hiện tại, stablecoin được hỗ trợ trên hệ zkSync là rất đa dạng để phục vụ nhu cầu người dùng và chủ yếu được giao dịch trên ZigZag. Trong tương lai, BUSD cũng là một stablecoin nên được cân nhắc để đưa vào danh sách để có thể phần nào thu hút lượng người dùng thuộc BNB Chain.
Lending
- Yearn: yearn.finance là một lựa chọn các giao thức cho vay và giao dịch Ethereum cho phép người dùng tối ưu hóa thu nhập từ tiền điện tử của họ.
- Taker Protocol: Đây là một giao thức thanh khoản cho phép người dùng thanh lý và cho thuê tất cả các loại tài sản tiền điện tử mới, bao gồm đồ sưu tầm được mã hóa, tài sản metaverse, giấy tờ tài chính, tài sản tổng hợp và hơn thế nữa.
⇒ Nhận xét: Mảng Lending là mảng quan trọng trong bất cứ hệ sinh thái nào để tăng độ hiệu quả của lượng vốn trong hệ. Có sự hoạt động của Lending sẽ mở ra khả năng phát triển cho nhiều ứng dụng hơn trong tương lai như derivatives, hay yield farm leverage,… trong hệ sinh thái còn non trẻ như zkSync.
Việc Yearn Finance có mặt trên zkSync là một tín hiệu tích cực nhằm củng cố cho sự phát triển của mảng lending trên hệ trong thời gian tới. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có một nền tảng lending native nào của zkSync mà lending lại là mảng cung cấp nguồn doanh thu cũng như dòng tiền lớn nhưng lại phải outsource bên ngoài thì khá là mất nguồn thu.
NFT/Game
- zkNFT: Dự án cho phép mint, khám phá và hoán đổi NFT với chỉ một phần nhỏ chi phí mạng chính Ethereum.
- zkPunks: Là 10.000 NFT punk OG trên zkSync. 10% sẽ được quyên góp cho các giải pháp mở rộng quy mô Ethereum thông qua Gitcoin. Không liên kết với Larva Labs.
- Boonji Project: Dự án Boonji là dự án phát airdrop NFT “Khám phá thiên hà Joa” trên zkSync.
- Opensky: Dự án cho phép mint, khám phá và hoán đổi NFT với chỉ một phần nhỏ chi phí mạng chính Ethereum tương tự như zkNFT.
- zkSharks: zkSharks là 10.000 NFT duy nhất đang tìm cách thúc đẩy mở rộng Ethereum và chuyển giao dịch NFT sang L2. Mục tiêu của dự án là trở thành bộ sưu tập NFT đầu tiên ra mắt trên zkSync 2.0.
- OpenStars.org: Một trò chơi chiến lược không gian do cộng đồng sở hữu được xây dựng trên blockchain. Hiện game vẫn còn ở chế độ nghiên cứu thử nghiệm.
⇒ Nhận xét: Tuy là một hệ sinh thái cực kỳ sơ khai nhưng zkSync vẫn không quên chăm chút cho khía cạnh giải trí là mảng game và cả NFT. Song song với đó, mảng NFT có thể được dùng vào mục đích phục vụ nhu cầu sở hữu, giao dịch NFT và cũng là điểm đến giúp thu hút và giữ chân người dùng với các bộ sưu tập NFT (vd: zkPunks) được fork từ nguyên bản trên Ethereum rất nổi tiếng là Crypto Punk.
DAO
- OlympusDAO: Olympus đang xây dựng cơ sở hạ tầng tài chính phi tập trung do cộng đồng sở hữu để mang lại sự ổn định và minh bạch.
- Aragon: Dự án cho phép xây dựng tổ chức tự trị phi tập trung trên cơ sở hạ tầng nguồn mở với các plugin quản trị.
- Alchemix: Alchemix Finance là một nền tảng tài sản tổng hợp được hỗ trợ bởi lợi nhuận trong tương lai và là DAO cộng đồng.
- zkDAO: zkDAO là một tổ chức phi tập trung nhằm mở rộng hệ sinh thái zkSync thông qua việc tài trợ tích cực trên nhiều ngành theo chiều dọc.
⇒ Nhận xét: Các dự án làm về DAO trên zkSync “không sơ khai” như tình trạng hiện nay của hệ sinh thái khi mà bao gồm dự án về dịch vụ DeFi 2.0 như OlympusDAO hay Alchemix, một dự án về tài sản tổng hợp synthetic – giao thức có tính phức tạp cao hơn mức nhu cầu cơ bản của các mảnh ghép thuộc DeFi.
Cơ sở hạ tầng
- Bridge: Ferrum Network, Via.Exchange, cBridge (Celer), Multichain, deBridge, Connext, Obiter Finance, Nomad, Ferrum Network, Poly Network, Gnosis Safe.
- API dữ liệu: Covalent.
- Truy xuất và lưu trữ dữ liệu (Oracle): Chainlink.
- Cơ sở hạ tầng hỗ trợ game: Title Labs.
- Công cụ: zkMint.
- Trình khám phá (Explorer): zkScan.
- Cơ sở để mang nguồn tiền mới vào trong thị trường tiền điện tử (On-ramp): UTORG, Simplex, Ramp, Banxa.
- Thanh toán: zkSync Link, Sprintcheckout.
- Stablecoins Protocol: Frax, Angel Protocol.
- Tiêu chuẩn Web3 để kết nối ví với Dapps: Wallet Connect.
- Cơ sở hạ tầng cross-chain & cross-layer và tools dành cho các nhà phát triển DeFi: Composable Finance.
- API mô-đun và thực hiện cho Dữ liệu có thể xác minh và SSI: Veramo.
- Cung cấp một chương trình phụ trợ được quản lý cho các dự án blockchain: Moralis – Tự động đồng bộ hóa số dư của người dùng vào cơ sở dữ liệu, cho phép bạn thiết lập cảnh báo theo chuỗi, xem các sự kiện hợp đồng thông minh, xây dựng chỉ mục và hơn thế nữa.
- Web 3 Zero-knowledge proof Base Layer: Mystiko.Network.
⇒ Nhận xét: Các mảnh ghép cơ sở hạ tầng trên zkSync hiện tại đã tương đối đầy đủ và phục vụ tốt cho các ứng dụng.
Các bridge đã rất nhiều về cả số lượng và chất lượng với mật độ khá dày. Các cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển ứng dụng cũng như phục vụ người dùng là khá nhiều với những dịch vụ phục vụ nhiều nhu cầu khác nhau từ oracle, explorer, thanh toán, API module cho việc xác minh dữ liệu/danh tính và các giải pháp on-ramp từ thị trường tập trung.
Bởi là một layer-2 trên Ethereum, bởi vậy các tool và cơ sở hạ tầng bên Ethereum cũng có thể được sử dụng và scale qua zkSync dễ dàng.
Wallet
Các dự án ví trên hệ là: Numio, zkSync, imToken, Argent, ONTO, Mathwallet, D’CENT, Zerion.
⇒ Nhận xét: Các nền tảng ví hỗ trợ zkSync cũng rất đa dạng, có thể kể đến như các ví không lưu ký cho phép swap tokens, tương tác với dapps (Numio), ví dành riêng cho mạng zkRollup từ zkSync. Ngoài ra, còn có các ví cho phép đầu tư và quản lý tài sản hoặc thậm chí các ví hỗ trợ đa chuỗi (Math Wallet, ONTO).
Việc sở hữu nhiều loại ví khác nhau và đa chuỗi giúp cho zkSync phục vụ cho người dùng trong việc chuyển đổi mạng sang zkSync một cách dễ dàng, đặc biệt là đối với các ví có lượng người dùng lớn sẵn như MathWallet, imToken và zkSync có thể tận dụng điểm này nhằm tiếp cận người dùng.
Các mảnh ghép khác
Ngoài ra, còn các mảnh ghép khác như:
- Mạng xã hội (Social): Poster.
- Proof-of-Stake Provider: Stakefish.
- Dịch vụ mã trung gian để kết nối dapps nhằm đạt sự riêng tư, bảo mật và thanh toán dễ dàng (Middleware services): Automata Network.
- Ethereum Developer Platform cho việc fix các bugs, lỗi, giả lập smart contract: Tenderly.
- Staking: Figment.
- Misc: Clr.fund Một giao thức để phân bổ tiền một cách hiệu quả cho các hàng hóa công cộng có lợi cho Mạng Ethereum.
- Quyền sở hữu đối với việc neo giữ nội dung kỹ thuật số vào các vị trí thực tế: The Geo Web.
Road map
Hiện tại dự án đang trong giai đoạn testnet của zkSync 2.0 và còn khoảng hơn 70 ngày nữa là chính thức ra mắt mainet.
Team, nhà đầu tư, đối tác
Team
Dự án được xây dựng bởi đội ngũ của Matter labs
Nhà đầu tư
Những vòng gọi vốn gần đây nhất từ zkSync:
- Series A (T3/2021): $6M từ Binance, Coinbase Ventures, Balancer, Aave, Curve,…
- Series B (T11/2021): $50M từ a16z, Blockchain.com, Crypto.com, Bybit, Consensys, OKEx, Covalent,…
- Tháng 1/2022, Matter Labs đã được thông qua khoản đầu tư trị giá $200M từ BitDAO để xây dựng hệ sinh thái zkSync.
- zkSync đã huy động được lên tới 256 triệu đô từ các quỹ có tiếng tăm lớn trong ngành ở 2 vòng gọi vốn trước đây.
Một trong những điểm đáng chú ý là dự án được back bởi rất nhiều sàn CEX lớn (Binance, Coinbase, Huobi, Bybit,…) và cả những cái tên gạo cội trong làng DeFi (Curve, Aave, Balancer,…), điều này giúp cho zkSync sẽ nhanh chóng được tích hợp ở cả các sàn tập trung và ở các sàn phi tập trung lẫn trên các ứng dụng DeFi.
Đối tác
Với việc được đầu tư bởi số những quỹ đầu tư lớn hàng đầu trên thị trường như vậy thì không khó để zkSync có thể thu hút được những đối tác hàng đầu trên thị trường.
Điểm qua có thể thấy một vài đối tác khủng của zkSync như: Binance, Coinbase, Bybit… đây đều là những sàn giao dịch lớn nên việc tiếp cận với người dùng cảu zkSync sẽ vô cùng dễ dàng.
Cơ hội đầu tư với zkSync
zkSync là một dự án đang được chú ý vô cùng nhiều hiện nay, với một dự án khủng và những tiềm năng như vậy thì không khó để chúng ta tìm cho mình những cơ hội kiếm tiền trên nền tảng này.
Đầu tiên chúng ta có thể xem xét khả năng nền tảng này có thể sẽ tổ chức sự kiện airdrop cho người dùng sớm, hiện tại chúng ta có thể tham gia sử dụng các sản phẩm có trên nền tảng này. Cho dù hiện tại chưa có bất cứ thông tin nào liên quan đến token được hé lộ nhưng khả năng cao là dự án sẽ tổ chức airdrop cho người dùng như 1 số dự án lớn trước đây.
Ngoài ra, hiện nay dự án phát triển trên zkSync cũng khá nhiều chúng ta có thể lựa cho mình những dự án nổi bật trong những mảng cốt lõi ví dụ như Zigzag DEX.
Dự phóng tương lai của zkSync
Chỉ còn hơn 70 ngày nữa là tới thời điểm mainet zkSync 2.0 đây là một sự kiện quan trọng với zkSync.
Hiện tại dự án đang trong giai đoạn hoàn thiện đầy đủ nôt cơ sở hạ tầng, quan trọng nhất là hoàn thiện và đưa ra smart contract.
Các mảnh ghép hoàn thiện cho một hệ sinh thái tiền điện tử cũng đang dần hoàn thành trên zkSync.
Có thể nói rằng với những gì đội ngũ đã đạt được và định hướng rõ ràng, cùng dàn backer cực khủng đằng sau thì zkSync là một dự án vô cùng hứa hẹn ở trong giai đoạn tới.
Tổng kết
Trong bài này mình đã giới thiệu với anh,em về dự án zkSync ,một dự án mở rộng layer 2 bằng công nghệ ZK-Rollup có trên Ethereum. Đây là một sự án layer 2 đang rất được quan tâm và đáng để anh,em theo dõi trong mùa up trend sắp tới. Hiện tại thì team vẫn chưa đưa ra bất cứ thông tin nào liên quan đến token dự án này.
DISCLAIMER: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin đến người dùng,không khuyến nghị đầu tư, mua/bán bất cứ loại tài sản tài chính nào. Thị trường tiền điện tử là một thị trường chứa đựng vô cùng nhiều rủi ro, và chưa được nhà nước bảo vệ. Đằng sau mỗi lệnh là tương lai con em chúng ta. Chúc các bạn thành công!
