Mô hình tự trị phi tập trung vẫn còn khá nhiều vấn đề dẫn đến những trường hợp “dở khóc dở cười”. Dù vậy, vẫn luôn có cơ hội cho những nhà đầu tư nhỏ lẻ do DAO liên quan trực tiếp tới quyền lợi của token holder.
Tháng 5/2023, 3 dự án tự trị phi tập trung (DAO) gặp vấn đề lớn liên quan đến quản lý. Nhà đầu tư đặt dấu hỏi lớn về mô hình quản trị này, liệu có phải phi tập trung là tốt? Nếu đầu tư vào DAO thì cần chú ý điều gì?
Một số DAO đang gặp khó
Rook DAO (KeeperDAO) chia rẽ
Rook DAO trước đó có tên là KeeperDAO, là DAO quản trị của dự án Rook Protocol giúp bảo vệ người dùng và các dapp khỏi những ảnh hưởng tiêu cực của MEV. Do hoạt động trì trệ và thiếu minh bạch, thành viên trong cộng đồng đã tạo đề xuất giải thể DAO đồng chia lại quỹ DAO cho đội ngũ quản trị và các thành viên trong cộng đồng. Lý do cụ thể:
- Cơ chế quản trị trong DAO hoàn toàn không liên quan tới ROOK token holder, quyền lực chủ yếu tập trung ở team.
- Đội ngũ leader của dự án đang không làm tốt nhiệm vụ, protocol kém phát triển, khối lượng giao dịch đã giảm tới ~78% trong 6 tháng.
- Đội ngũ dự án không công bố roadmap, các sản phẩm đang phát triển, mục tiêu cụ thể, tự ý sử dụng ROOK token trong quỹ…
Cuối cùng, dự án được chia thành 2 nhóm:
- Rook DAO: Tiếp tục phát triển KeeperDAO trước đó
- Incubator DAO: là DAO nhánh phụ dẫn dắt bởi thành viên cộng đồng, được tiếp quản 57% quỹ dự trữ ROOK token (sau đó đã bán ra và nhận lại 25 triệu USDC), cũng như xử lý Ragequit Process cho token holder.
Theo Ragequit Process, người nắm giữ token sẽ có thể redeem ROOK trong 3 tháng (hạn là 12/7) với 2 bước để tham gia:
- ROOK holder đổi ROOK sang một token ERC-20 khác là pROOK với tỉ lệ 1:1 và một phần tương ứng trong quỹ dự trữ.
- Hết 3 tháng pROOK holder có thể tiếp tục đổi pROOK để nhận lấy một phần còn dư chưa được claim trong quỹ Incubator DAO (dưới dạng USDC). Khi đó mỗi pROOK holder nhận lại: tổng số USDC còn lại ÷ tổng nguồn cung pROOK).
Điều này đã tạo ra một cơ hội đầu cơ với một số nhà đầu tư khi cho rằng sẽ có nhiều ROOK holder quên không redeem sang pROOK và số USDC thừa trong quỹ dự trữ sẽ lớn. Tới thời điểm hiện tại vẫn còn ~17 triệu USDC chưa được claim trong contract của Rook.
Trước khi proposal này được thông qua, ROOK được giao dịch ở mức giá ~40 USD, có thể coi đây là fair value của token này. Sau khi proposal được thông qua, giá ROOK ngay lập tức tăng ~50% lên mức 58 USD.
Hiện tại đã có ~194k ROOK được đổi sang pROOK và còn ~17 triệu USDC trong quỹ, giả sử sự kiện dừng ở thời điểm hiện tại, mỗi pROOK sẽ được nhận theo công thức 17,000,000/194,000,000 tức mỗi pROOK giá trị khoảng ~90 USDC. Đây sẽ là khoản lãi lớn dành cho ROOK holder trong trường hợp đã mua token ở giá ~40 USD.
Tất nhiên còn phụ thuộc số lượng pROOK sẽ tăng thêm bao nhiêu và số lượng USDC còn lại trong quỹ tại thời điểm hết hạn mới biết được mức lời thực sự của token holder.Một quỹ lớn có thể tham gia vào game này là Polychain Capital, trước đó quỹ này đã đầu tư vào Rook do đó đã là holder lớn thứ 4 của ROOK.
Mới đây ví Polychain đã chuyển 100k ROOK (trị giá khoảng 5.7 triệu USD) sang một ví mới, liệu ví này sẽ bán token hay redeem?
- Nếu ví này bán ở thời điểm hiện tại sẽ nhận về khoảng 5.7 triệu USD
- Nếu redeem trước ngày 12/7, Polychain nhận về 4 triệu USDC (giá ROOK ở mức fair value) và 4.7 triệu USDC từ pROOK (giả định không có thêm lượt redeem).
Quyết định từ quỹ đầu tư này sẽ ảnh hưởng nhiều tới giá token ROOK cũng như giá trị mỗi pROOK nhận lại.
Tornado DAO bị chiếm quyền quản trị
Mới đây dự án Tornado Cash được quản trị qua Tornado DAO đã bị hacker tấn công chiếm quyền quản trị bằng cách gắn mã độc vào các proposal contract. Vụ tấn công đã khiến Tornado bị lấy đi 2.1 triệu USD giá trị TORN và 1 triệu USDC giá trị ETH đang trong tình trạng nguy hiểm.
Đồng thời, sự việc cũng có nhiều tình tiết ảnh hưởng trực tiếp tới giá token TORN.
SushiSwap bị tấn công, Lido DAO vô tình liên đới
Vào tháng 4 vừa qua, Sushiswap đã bị tấn công qua lỗ hổng của hợp đồng thông minh mới triển khai. Tổng thiệt hại khoảng hơn 3 triệu USD, trong đó, có 40 ETH (72,000 USD) được hacker gửi vào Lido DAO Treasury.
Tưởng chừng như đây là phần dễ lấy lại nhất, thậm chí đã có đề xuất đặt câu hỏi về việc có trả lại số ETH này cho Sushiswap hay không trên Lido DAO. Tuy nhiên, cộng đồng Lido bất ngờ bầu chọn “KHÔNG” và đề xuất đã không được thông qua. Ở lần bầu chọn tiếp theo, số người tham gia còn ít hơn và kết quả vẫn là không.
Theo một số thành viên trong Lido DAO, đây là kết quả của việc Sushiswap có những lỗi do cẩu thả và không cẩn thận, Lido DAO cũng đã làm hết trách nhiệm và không liên quan tới số tiền trên. Trái lại, CEO của Sushiswap cho rằng hành động này là “ăn cướp”. Điều này có thể làm tăng căng thẳng giữa 2 DAO lớn trong DeFi.
Dấu hỏi lớn về mô hình tự trị phi tập trung DAO
Quản trị DAO được ứng dụng tại hầu hết các dự án theo đuổi mô hình phi tập trung. Tuy nhiên, không phải DAO nào cũng có thể hoạt động một cách trơn tru, dẫn tới những tranh cãi trong cộng đồng, thậm chí khiến DAO phải dừng hoạt động. Dưới đây là những điều nhà đầu tư cân nhắc kỹ trước khi tham gia một dự án DAO.
Quyết định trái chiều: DAO cho phép mọi thành viên có quyền tham gia biểu quyết, nhưng đôi khi các đề xuất khá phức tạp dẫn đến phần đông không thực sự hiểu quyết định hoặc có thể bị đám đông dẫn dắt. Điều này có thể dẫn tới nhiều quyết định gây ra tranh cãi.
Token holder không được hưởng quyền lợi: Một số DAO dù trên lý thuyết là token-based DAO nhưng lại tách biệt hoàn toàn việc quản trị DAO và người nắm giữ token. Dẫn đến token holder phải chịu thiệt, dự án đi ngược lại với tinh thần phi tập trung
Vấn đề tập trung quyền lực: Một thực thể, tổ chức có thể có quyền voting cao hơn các thành viên khác. Tạo nên quyền lực tập trung và cảm giác centralized ngay trong việc voting của protocol.
Rủi ro bị hack quỹ dự trữ: Các DAO thường giữ quỹ dự trữ trong một địa chỉ ví hoặc hợp đồng thông minh, điều này dẫn đến nếu dự án không may bị hack thì DAO sẽ mất toàn bộ quỹ. Không chỉ vậy, quy trình đền bù cho các thành viên vẫn còn bỏ ngỏ.
Cũng chính vì tính phân quyền trong hệ thống dẫn đến sự lỏng lẻo quản lý và những vấn đề khác xoay quanh dự án. Ưu điểm cũng có thể là nhược điểm. Rủi ro cũng có thể là cơ hội. Cùng quan sát thêm liệu những dự án DAO có thể làm gì để vượt qua giai đoạn này.
