Các giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 xuất hiện ngày càng nhiều nhằm khắc phục những hạn chế và rào cản của mạng lưới Ethereum Blockchain. Để giúp người dùng vượt qua thách thức về tắc nghẽn và phí gas, những dự án đại diện cho Layer 2 đã tích hợp rất nhiều công nghệ hiện đại từ các nhóm nghiên cứu. Một trong những dự án tiêu biểu cho xu hướng này là StarkNet. Vậy chính xác StakNet là gì? Điều gì khiến StarkNet trở nên đặc biệt trong mắt nhà đầu tư?
StarkNet là gì?
StarkNet là một trong hai sản phẩm nổi bật nhất của StarkWare, đóng vai trò như một giải pháp Layer 2 của Ethereum Blockchain thuộc mô hình Zk-rollup phi tập trung.
Nhiệm vụ cốt lõi của StarkNet là luôn đảm bảo các giao dịch vẫn được thực hiện trong quá trình mở rộng quy mô cho hệ sinh thái. Đặc biệt, giải pháp này sẽ không gây ảnh hưởng đến bất kỳ tính bảo mật nào của Ethereum.
Về bản chất, StarkNet được vận hành trên nền tảng của STARK. Vì vậy, các STARK developers có thể triển khai Smart Contracts và khởi động chúng trên StarkNet. Bên cạnh đó, StarkNet còn có khả năng tổng hợp để tạo ra Constellation của dApps.
Hợp đồng và hệ điều hành StarkNet được viết bằng ngôn ngữ lập trình Cairo. Ngôn ngữ này cho phép developers mở rộng quy mô và triển khai các dApp hay Smart Contracts của bất kỳ lĩnh vực nào.
Tính năng cơ bản của StarkNet
Mở rộng quy mô
Một trong những tính năng nổi bật và ưu việt nhất của StarkNet là khả năng mở rộng quy mô một cách toàn vẹn. Với StarkNet, hệ sinh thái sẽ được hỗ trợ mở rộng quy mô. Bằng cách tạo ra các STARK Proofs-of-Chain và xác minh các Proof-on-Chain, StarkNet đã duy trì được tính bảo mật của Ethereum Layer 1.
Triển khai nghiệp vụ logic
StarkNet là một trong những giải pháp tối ưu có khả năng hỗ trợ developers triển khai các business logic dễ dàng. Thông qua các StarkNet contracts, developers có thể thực thi những dự án của mình một cách thuận lợi. Nhờ đó, sản phẩm khi ra mắt công chúng sẽ chất lượng và hiệu quả hơn rất nhiều.
Kết hợp
StarkNet chính là “chất xúc tác” tạo ra khả năng tổng hợp cho các dự án Ethereum. Nhờ đó, các dự án vận hành trên mạng lưới Ethereum Blockchain có thể tương tác, kết nối với nhau một cách dễ dàng. Đây chính là tiền đề thúc đẩy quá trình mở rộng quy mô, hạn chế tắc nghẽn khi thực hiện giao dịch trên mạng lưới.
Các sản phẩm của StarkWare
Starkware có các sản phẩm nổi bật sau: Cairo, SHARP, VeeDo, StarkEx, StarkNet.
- Cairo: Cairo là ngôn ngữ lập trình tính toán chung của Starkex & Starknet. Tất cả các protocol & dapp xây dựng trên Starkex & Starknet đều sẽ sử dụng Cairo.
- SHARP: SHARP là một hệ thống cho phép thu thập một tập hợp các Cairo Programs (khác nhau) để tạo ra một proof cho tất cả chúng, sau đó đưa proof này lên Ethereum để nó được xác minh bởi một STARK verifier, làm giảm phí gas của các giao dịch.
- VeeDo: VeeDo là tính năng trustless randomness có thể xác minh được nhờ công nghệ STARK (tạm dịch là xổ số không tin cậy), tính năng này tương tự VDF của Chainlink
- StarkEx & StarkNet: Starkex là một phiên bản của Starknet được tùy lại để phục vụ cho Trading (Specific L2), còn Starknet là một phiên bản đầy đủ – permissionless decentralized ZK-Rollup.
Đặc điểm nổi bật của StarkNet
Phiên bản mới của StarkEx
Trên thực tế, sự ra đời của StarkNet chính là bước phát triển tiếp theo của StarkEx – sản phẩm đầu tiên được tạo ra từ StarkWare. Được biết, StarkEx là giải pháp hỗ trợ developers xây dựng các giao thức để trải nghiệm.
Giải pháp này vận dụng những tính năng vượt trội nhất của công nghệ zk-STARKs. Chiến lược mở rộng từ StarkEx sang StarkNet đã mang lại kết quả tuyệt vời cho dYdX, ImmutableX và nhiều giao thức khác.
Hỗ trợ giao thức tạo ra lợi nhuận
Sự tồn tại của StarkNet được đánh giá là “chiếc phao cứu sinh” cho các giao thức mới nổi. Phần lớn giao thức ứng dụng giải pháp này đều thu lại nguồn lợi nhuận khủng. Trong đó, đáng chú ý nhất phải kể đến dYdX – một trong những giao thức DeFi có doanh thu cao nhất năm 2021.
Lực hấp dẫn mạnh mẽ
Với sự dẫn dắt của nhà sáng lập Eli Ben-Sasson, StarkNet nói riêng và StarkWare nói chung đã huy động được hơn 165 triệu USD chỉ trong 5 vòng huy động vốn. “Con số biết nói” đã cho thấy sức hấp dẫn mãnh liệt của một trong những giải pháp Layer 2 nổi bật nhất của Ethereum.
Công nghệ Zk-rollup
Zk-rollup là công nghệ hiện đại và được ưa chuộng nhất trong những năm gần đây. Với Zk-rollup, các dự án trên Layer 1 và Layer 2 có thể kết nối cũng như tương tác với nhau trong tích tắc. So với công nghệ Optimistic Rollup trước đây, Zk-rollup giảm thời gian tương tác giữa các dự án từ một tuần xuống còn vài phút.
Các thông số nổi bật
Các thông số nổi bật của blockchain Starkware (3/3/2022):
- Block Height: 54,173;
- Số địa chỉ ví: 39,849;
- Số giao dịch: 6,183,133;
- Phí kích hoạt ví: $6.5;
- Phí mint NFT: $0.53;
- Phí chuyển tiền: $0.2;
- Phí rút tiền về Ethereum: $13 đô;
- Số token trên chain: 156 token;
- Ngôn ngữ lập trình: Cairo.
Các thông số có thể được theo dõi tại explorer của StarkNet: zkscan.io/
Lịch sử, tình hình hiện tại và roadmap
Starkware đã trải qua một chặng đường phát triển dài và có nhiều cột mốc đáng nhớ (3/3/2022):
- StarkEx v1.0 (6/2020): Phiên bản đầu tiên của công nghệ StarkEx được ra mắt và sử dụng;
- VeeDo (6/2020): Mainnet Launch của VeeDo được diễn ra;
- Cairo (8/2020): Cairo được ra mắt người dùng lần đầu;
- StarkEx 2.0 (12/2020): ImmutableX and dYdX là các sản phẩm đầu tiên được triển khai trên StarkEx 2.0;
- Các cột mốc sắp tới của StarkWare bao gồm:
- StarkNet Step I Planets: Single-App Rollups;
- StarkNet Step II – Constellations: Multi-App Rollups;
- StarkNet Step III – Universe: Decentralized Rollup..
Nhà đầu tư dự án và đối tác
Starkware được nhận đầu tư của nhiều quỹ trên thị trường qua nhiều vòng đầu tư. Tính đến nay, StarkWare đã huy động được $111M (vốn chủ sở hữu) kể từ khi thành lập. Ngoài ra, Starkware cũng đã nhận được khoản tài trợ $12M từ Ethereum Foundation để mở rộng mạng lưới Ethereum.
Các dòng Funding Rounds của Starkware như sau:
- Seed Round (1/2018): Huy động được $6M (vốn chủ sở hữu) từ Pantera, Naval Ravikant, MetaStable, Floodgate, Polychain, Vitalik Buterin, Zcash Co-founder, Arthur Breitman, Da Hongfei, Bitmain, Elad Gil, Fred Ehrsam, Linda Xie,..
- Series A (10/2018): Huy động $30M (vốn chủ sở hữu) từ Paradigm (Led), Intel Capital, Sequoia, Atomico, DCVC, Wing, Consensys, Coinbase Ventures, Multicoin Capital, Collaborative Fund, Scalar Capital, Semantic Ventures.
- Series B (3/2021): Huy động $75M (vốn chủ sở hữu) từ Paradigm (Led) và các nhà đầu tư khác.
Các mảnh ghép trên StarkNet
Tổng quan về các mảnh ghép trên StarkNet sẽ được mình giới thiệu và phân tích trong phần sau đây, theo các category trong hệ sinh thái. Thông tin được mình tự tổng hợp qua việc skin hệ StarkNet trên Twitter cũng như nhiều công cụ tìm kiếm khác (3/3/2022). Bởi StarkNet chỉ là một trong các hệ sinh thái thuộc StarkWare, nên anh em cần hiểu rõ để tránh nhầm lẫn.
DEX
Các dự án làm về DEX trên hệ sinh thái StarkNet bao gồm:
- Starkswap: Một sàn DEX xây trên StarkNet. Alpha testnet của dự án được hứa hẹn sẽ ra mắt trong quý 1/2022.
- Jediswap: Hiện tại dự án đang chạy testnet và anh em có thể xài thử sản phẩm của dự án. Đây là một sàn DEX khác trên Starknet.
- mySwap: Hiện tại dự án đang chạy testnet và anh em có thể xài thử sản phẩm của dự án. Đây là sàn DEX trên Starknet.
- Zigzag: Một sàn DEX xây trên StarkNet, hoạt động theo cơ chế orderbook.
Nhận xét: Mảng AMM DEX là mảng đầu tiên cần hoàn thiện trong bất cứ hệ sinh thái nào để sẵn sàng cho sự bùng nổ trong tương lai của các mảng khác. Hệ StarkNet đang trong thời gian đầu hoàn thiện mảng DEX, đang trong giai đoạn phát triển các player chính lớn nhất đầu tiên. Các dự án đang trong giai đoạn testnet, anh em có thể sử dụng sản phẩm kiếm cơ hội retroactive.
Lending
Các dự án làm về lending trên hệ sinh thái StarkNet bao gồm:
- zkLend: Dự án lending dạng money-market trên StarkNet. Hiện tại chưa có sản phẩm nào của dự án ra mắt người dùng, cũng chưa ra mắt testnet.
Mảng lending là mảng quan trọng trong bất cứ hệ sinh thái nào để tăng độ hiệu quả của lượng vốn trong hệ. Có sự hoạt động của lending sẽ mở ra khả năng phát triển cho nhiều ứng dụng hơn trong tương lai như derivatives, hay farm leverage,… trong hệ sinh thái còn non trẻ này.
Anh em hãy cùng mình theo dõi để tìm các mảng ghép lending đầu tiên trên hệ zkSync trong tương lai.
Cơ sở hạ tầng
Các dự án về Cơ sở hạ tầng trên hệ sinh thái StarkNet bao gồm:
- Bridge: Suez, Qasr, Kubri,,… là các bridge đang được phát triển và trong giai đoạn testnet để đưa dòng tiền lên StarkNet.
- Explorer trên hệ đã có và hỗ trợ việc track giao dịch cũng như các thông tin trong hệ tương đối dễ bởi có nhiều chart visualize hoạt động trên hệ (ví dụ như biểu đồ thể hiện tổng lượng ví, tổng khối lượng giao dịch,…).
- Ví để lưu trữ tài sản, tương tác với các ứng dụng trên hệ, và phổ biến nhất vẫn là Metamask.
- Các cơ sở hạ tầng cho DAO:
Nhận xét: Các mảnh ghép cơ sở hạ tầng trên StarkNet hiện tại đang được phát triển và phục vụ tốt cho các ứng dụng. Các bridge đang trong quá trình phát triển, các cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển ứng dụng cũng đang trong quá trình phát triển, bởi ngôn ngữ lập trình Cairo khiến việc lượng ứng dụng và developer scale sang StarkNet gặp không ít khó khăn.
Các dự án Gaming/NFT
Các dự án gaming/NFT trên StarkNet bao gồm:
- Các dự án gaming trên StarkNet: Dope Wars, Influence, Realms, Game of Blocks, Eykar, bitmapbox, Phi Φ, The Ninth.
- Dự án NFT Marketplace:
- Oasis – dự án NFT Market đầu tiên trên StarkNet, hiện đang testnet.
- Mint Square – một platform cho NFT issue trên StarkNet đang trong giai đoạn testnet.
- NFTflow – một ứng dụng tạo thanh khoản cho NFT.
- Briq – ứng dụng hỗ trợ xây dựng NFT trên StarkNet.
- Nền tảng xây dựng game trên StarkNet: ImmutableX là một nền tảng phát triển gaming trên StarkNet. Đây là nền tảng nhận được nhiều sự chú ý của thị trường, bởi là nền tảng gaming đầu trên StarkWare.
Các mảnh ghép khác
Các dự án khác trong hệ sinh thái StarkNet bao gồm:
- Yield aggregator: Fuji DAO là dự án yield aggregator đầu tiên và duy nhất ở thời điểm hiện tại.
- Derivatives: ZkX – Dự án làm về Derivatives trên StarkNet. Hiện chưa rõ các thông tin khác về dự án.
- Launchpad: ZkPad – Dự án launchpad trên StarkNet. Hiện tại dự án vẫn chưa đi vào hoạt động.
- Betting: iBetYou – Dự án làm về đánh cược trên StarkNet.
Tổng kết
Hệ sinh thái StarkNet vẫn đang trong giai đoạn đầu hình thành và phát triển. Các ứng dụng cơ bản về mảng DEX của StarkNet vẫn chưa chính thức ra mắt và chỉ đang trong thời gian testnet. Tuy nhiên, trong tương lai gần, hệ sinh thái sẽ sớm hoàn thiện và cho ra mắt chương trình liquidity mining, bạn có thể ape-in để kiếm lợi nhuận.
