SBRC-20 xuất hiện với lời hứa hẹn sẽ mang hệ sinh thái DeFi lên Bitcoin, dù trước đó BRC-20 đã có màn thể hiện kém cỏi và hiện nguyên hình là một trào lưu nhất thời.
Những nhà phát triển và thợ đào chủ chốt của mạng Bitcoin đã không ngờ rằng việc chấp thuận bản nâng cấp Taproot vào tháng 11/2021 của họ đã tạo ra cơn sốt NFT và memecoin. Sự ra mắt của token BRC-20 và NFT Ordinal đã biến blockchain số một thế giới sau một đêm trở thành một phiên bản của Ethereum, nhưng tệ hơn. Giữa lúc đó, SBRC-20 xuất hiện với lời hứa hẹn sẽ mang hệ sinh thái DeFi lên Bitcoin.
Mạng Bitcoin hiện đang đối mặt nhiều vấn đề tương tự đã khiến Ethereum đau đầu trong nhiều năm, bao gồm cả memecoin và shitcoin lừa đảo, NFT hình khỉ chiếm chỗ block space và phí giao dịch tăng chóng mặt. Mạng thậm chí phải đối phó các sự cố về giá trị có thể trích xuất tối đa (MEV) khi những thợ đào bỏ túi lợi nhuận bằng cách sắp xếp lại thứ tự các giao dịch đang chờ xử lý.
- Tôi hơi thất vọng với bản thân vì đã không nhận ra điều này
- Mati Greenspan, người sáng lập Quantum Economics, một Bitcoiner từ 2013
“Phải đến khi có những gã bắt đầu thổi phồng giá trị của những ảnh JPEG trên Bitcoin, tôi mới giật mình: ‘Chết tiệt, chúng ta vừa làm gì vậy?” Anh nói thêm một cách buồn bã.
Một số Bitcoiner trên Bitcointalk và Twitter nói về NFT Ordinal và token BRC-20 như một cuộc tấn công vào mạng Bitcoin, cố tình khai thác Taproot hay đơn giản là spam làm tắc nghẽn mạng.
Điều này làm nổ ra cuộc tranh luận gay gắt về việc: liệu những hoạt động không mong muốn hiện tại có đúng là loại kết quả bạn biết chắc sẽ xảy ra trên một giao thức mã nguồn mở như Bitcoin, hay cần phải làm gì đó ngay để loại bỏ chúng?
Mati Greenspan, người sáng lập Quantum Economics. Ảnh: Café Bitcoin.
Phí quá cao cho tầm nhìn tài chính tự do của Bitcoin
Token BRC-20 chỉ mới được nhà phát triển ẩn danh Domo tung ra vào ngày 8/3, với việc sử dụng các bản ghi Ordinal của dữ liệu JavaScript Object Notation (JSON) để triển khai hợp đồng, đúc và chuyển token. Một số người cho rằng điều này cực kỳ kém hiệu quả và tốn phí giao dịch gấp bốn lần so với khi sử dụng hệ nhị phân.
Bên cạnh sự kém hiệu quả, còn có cơn sốt đúc memecoin. Ai đó sẽ triển khai hợp đồng với một ticker cho token mới với nguồn cung tối đa, sau đó các nhà giao dịch đổ xô vào đúc càng nhiều token càng tốt, trên nguyên tắc “đến trước được phục vụ trước”, miễn là họ trả đủ phí gas để được ưu tiên. Vốn hóa thị trường của những token này đã vượt qua 1 tỷ USD — mặc dù Domo nói rằng chúng sẽ vô giá trị.
Nhưng chúng vẫn ở đây — ít nhất trong thời gian ngắn — khi các wallet lớn đã rục rịch hỗ trợ token BRC-20. Và những phát triển mới hơn — chẳng hạn chỉ trong vài ngày, sự ra mắt bản fork Uniswap với việc tích lũy 500,000 USD từ giao dịch token “BRC-20 thông minh” (SBRC-20), gợi ý rằng: việc xây dựng hệ sinh thái mới không cần cấp phép trên Bitcoin đã định là sẽ tiếp tục tiến triển.
Greenspan chỉ ra rằng trong khi làn sóng quan tâm đã khiến các giao dịch Bitcoin đạt mức cao nhất mọi thời đại, số lượng địa chỉ duy nhất giảm mạnh, nghĩa là có ít người truy cập mạng hơn. Và mặc dù doanh thu từ phí giao dịch đã vượt qua phần thưởng block — được nhiều người xem là cách duy nhất để đảm bảo tính bảo mật của Bitcoin sau những đợt halving sắp tới — nhưng nó đi kèm với rất nhiều vấn đề.
“Gần đây tôi vừa nói chuyện với một thợ đào và anh cho biết doanh thu của mình đã tăng gấp đôi. Điều này thật tuyệt, đặc biệt là trước khi halving, vì nó tốt cho thợ đào, nhưng thật tệ cho các quốc gia như Nigeria và El Salvador, nơi đột nhiên, phí trung bình để gửi một giao dịch là 30 USD”, anh nói.
- Giấc mơ tài chính tự do cho tất cả mọi người trên Bitcoin đã tạm thời bị hoãn lại
- Mati Greenspan, người sáng lập Quantum Economics
Đáng chú ý, đây không phải lần đầu tiên có người đặt token hay NFT lên Bitcoin. Counterparty đã từng mở đầu xu hướng NFT trên Bitcoin, với Spells of Genesis và Rare Pepes vào năm 2015 và 2016. Và stablecoin Tether cũng đã tung ra token trên Bitcoin vào năm 2014 thông qua giao thức Mastercoin (sau này trở thành Omni).
Những người hâm mộ của Bitcoin:”Cấm bọn spam ngay”
Trên Bitcointalk, có nhiều cuộc thảo luận về việc chống lại “cuộc tấn công vào Bitcoin”, với một số người cho rằng đó là tác phẩm của các nhà phát triển Bitcoin Satoshi Vision (Bitcoin SV) ác tâm. Một số người dùng bàn về soft fork để giúp mạng lọc ra những thứ được xem là “spam” hoặc thậm chí làm một hard fork để đảo ngược Taproot.
Nhà phát triển bitcoin Luke Dashjr tuyên bố “hành động lẽ ra phải được thực hiện từ nhiều tháng trước. Lọc spam đã là một phần tiêu chuẩn của Bitcoin Core kể từ ngày đầu tiên. Thật sai lầm khi các bộ lọc hiện tại không được mở rộng cho các giao dịch Taproot […] vì đây là bản vá lỗi, nó thậm chí không cần phải đợi bản phát hành chính”
Checkmate, nhà phân tích on-chain hàng đầu của Glassnode tin rằng kiểu kiểm duyệt này đi ngược lại toàn bộ bản chất của Bitcoin và lưu ý đã có các quy tắc mempool tùy chọn cho phép các nhà khai thác node lọc các ordinal nếu họ muốn làm vậy.
“Theo quan điểm của tôi, thay vì để các giao dịch này tồn tại, bất kỳ nỗ lực nào nhằm cấm hoặc kiểm duyệt chúng lại giống cuộc tấn công vào Bitcoin hơn. Những giao dịch này tuân theo các quy tắc đồng thuận, và khi một số ít cá nhân lớn tiếng muốn thay đổi các quy tắc để ngăn chặn điều gì đó họ không thích, đó mới là cuộc tấn công thực sự”, ông nói.
Nhưng podcaster Chris Blec đã lập luận trên Twitter rằng việc hạn chế những loại giao dịch nhằm đảm bảo sức khỏe cho mạng không phải là kiểm duyệt. “Nếu nó không dính dáng đến nội dung tin nhắn hoặc người gửi tin nhắn, thì đó không phải kiểm duyệt”, ông viết.
Hass McCook, cựu thành viên của Bitcoin Mining Council và một tín đồ Bitcoin thực thụ, không phải fan của Ordinal nhưng ông nghĩ rằng việc cố gắng loại bỏ chúng là một bước đi quá xa. Ông nói:
- Điều duy nhất quan trọng hơn Bitcoin là tự do. Cá nhân tôi không thích nó và không thấy giá trị trong đó, nhưng tôi không muốn kiểm duyệt nó. Tôi nghĩ điều này có thể dẫn chúng ta vào một con đường rất đen tối. Nếu mạng cho phép điều gì đó và có người vui vẻ trả tiền để làm nó, thì cứ để vậy thôi
- Hass McCook, cựu thành viên của Bitcoin Mining Council
Dù sao cũng không cấm được Ordinal
Andrew Poelstra, Giám đốc nghiên cứu của Blockstream, là một trong những người phát minh Taproot. Ông cũng không thích những đứa con “độc hại” sinh ra từ bản nâng cấp nhưng cũng không thấy có cách nào thiết thực để ngăn chặn chúng.
“Không có cách hợp lý nào để ngăn mọi người lưu trữ dữ liệu tùy ý mà không khuyến khích các hành vi thậm chí còn tồi tệ hơn và vi phạm các use case hợp pháp”, ông viết.
“Sẽ không thể để cấm ‘dữ liệu vô dụng’, ông nói thêm, lưu ý rằng mọi người chỉ cần ẩn dữ liệu vô dụng như NFT bên trong dữ liệu hữu ích như “chữ ký hoặc khóa công khai”. “Làm như vậy sẽ khiến họ phải trả phí gấp đôi, nhưng nếu gấp đôi là đủ để cổ suý họ lưu trữ dữ liệu, thì chúng ta không cần thảo luận về vấn đề này, vì đằng nào họ cũng sẽ buộc phải dừng do sự cạnh tranh về phí”.
Kịch bản tốt nhất — và có lẽ khả thi nhất — là sự quan tâm đến các token và NFT này sẽ giảm dần khi cơn sốt memecoin hạ nhiệt.
“Tắc nghẽn mạng trên Bitcoin không phải điều gì mới mẻ, đúng không?” Greenspan nói. “Nó thường đi kèm với những cơn sốt, nhưng sau đó cũng trở lại bình thường khi mọi thứ kết thúc. Điều có khả năng xảy ra nhất là mọi người sẽ cạn túi”.
Nhưng nếu Ordinal tiếp tục gây tác động lớn đến mạng, thì luôn có lựa chọn cơ bản là fork Bitcoin để sửa đổi hoặc xóa Taproot. Blec và nhiều người khác đã nêu ra khả năng đó, mặc dù trong giai đoạn này có vẻ mọi thứ chủ yếu chỉ là giả thuyết.
Theo Greenspan, mặc dù luôn có thể thực hiện hard fork, nhưng “nó sẽ gây chia rẽ mạng. Và không ai muốn điều đó”.
McCook cho biết trong các cuộc chiến mở rộng vào năm 2017, thị trường đã chọn Bitcoin, thay vì Bitcoin Cash hay Bitcoin SV và ông dự đoán phiên bản hiện tại sẽ giành chiến thắng trước một đợt fork với Taproot.
“Tôi sẽ chọn mạng có Ordinal. Mặc dù tôi không tìm thấy bất kỳ giá trị nào trong chúng, nhưng có lẽ trong tương lai tôi cần ghi điều gì đó vào mạng (inscription), do đó tôi phải tuyệt đối chống lại sự kiểm duyệt”, ông nói.
- Điều này có những tiềm năng rất mạnh mẽ. Giả sử Julian Assange, người thành lập WikiLeaks, quyết định công bố những thông tin WikiLeaks nhạy cảm dưới dạng inscription, đây sẽ là điều rất hữu ích
- Hass McCook, cựu thành viên của Bitcoin Mining Council
Greenspan cũng tin rằng lợi ích của việc sử dụng Bitcoin để lưu trữ dữ liệu chỉ mới bắt đầu được khám phá.
“Hiện mọi người đã biết rằng Bitcoin có khả năng lưu trữ tệp. Và tôi rất hào hứng muốn xem các nhà phát triển với tư duy tiến bộ sẽ làm gì với công cụ mới này, ngoài việc tạo ra meme”, anh nói.
Tạo các token tốt hơn
Khi phát hành BRC-20, Domo chua thêm: “Tôi tin gần như chắc chắn sẽ có những lựa chọn thiết kế và cải tiến tối ưu hóa hơn trong tương lai”.
Rất nhiều người đồng ý với điều này. Một trong những cải tiến đơn giản nhất là sử dụng định dạng nhị phân thay vì JSON, thứ mà nhà phát triển John W. Ratcliff lập luận là “một trong những định dạng dữ liệu kém hiệu quả nhất mà bất kỳ ai cũng có thể sử dụng”. Anh tin điều này sẽ làm giảm kích thước token BRC-20 từ 89 byte xuống còn 19.
- Điều này có nghĩa là họ đang trả phí cao hơn gấp bốn lần so với mức cần thiết để tạo các token BRC-20
- Nhà phát triển John W. Ratcliff.
Colin Harper, nhà nghiên cứu của Hashrate Index nói rằng việc sử dụng mã nhị phân “có thể giảm băng thông tới 80%”. Tuy nhiên, điều này sẽ không giải quyết hoàn toàn vấn đề, như Udi Wertheimer, một influencer về Bitcoin đã chỉ ra, bởi vì phí tăng đột biến là do các degen tăng phí để giao dịch đúc token của họ được ưu tiên trước khi nguồn cung cạn kiệt.
Ngoài ra, còn có cách khác để phát hành tài sản trên Bitcoin được gọi là Taproot Asset Representation Overlay (Taro), thứ mà Domo nói là “một giải pháp tốt hơn”. Taro là giao thức được đề xuất sẽ cho phép mọi người phát hành tài sản số trên Bitcoin và sau đó chúng có thể được chuyển sang Lightning để giao dịch nhanh và rẻ.
Xây dựng máy ảo trên Bitcoin
Trustless Computer, công ty đứng sau bản fork Uniswap v2 Trustless Market đã cho phép các giao dịch swap trị giá 500,000 USD trong ba ngày đầu tiên, có cách tiếp cận triệt để hơn nhiều.
Tài liệu dự án cho biết họ đang hướng tới việc xây dựng trên Bitcoin một máy ảo hoàn chỉnh Turing gọi là BVM để kích hoạt hệ sinh thái DeFi. Thành viên chính của nhóm @punk3700 nói rằng đây không phải layer 2 mà là “một giao thức trong layer 1” hoạt động giống như Ordinal nhưng sử dụng SBRC-20.
Thay vì ghi “các tệp văn bản vào mạng Bitcoin, Trustless Computer ghi các giao dịch hợp đồng thông minh vào mạng. Tệp thô đấu với chương trình/logic/ứng dụng”. Anh tuyên bố điều này sẽ cắt giảm 80%–90% băng thông cần cho các token.
“Tôi nghĩ BRC-20 ở dạng hiện tại (sử dụng tệp văn bản) chỉ là tia chớp xẹt ngang”, anh nói. “Bạn không thể nào sử dụng giấy và bút để xây dựng một công cụ tài chính thay thế có khả năng mở rộng được”.
“Việc triển khai SBRC-20 của chúng tôi sẽ rất khác. Chúng tôi sử dụng hợp đồng thông minh, tương tự hợp đồng thông minh ERC-20 trên Ethereum. Nó hoạt động chính xác như đã được lập trình”.
“Ordinal là v0.1 của những gì có thể có trên Bitcoin. Trustless Computer cho thấy bạn có thể xây dựng một hệ sinh thái DApp đầy đủ trên Bitcoin”.
Anh hy vọng chúng ta sẽ sớm thấy MakerDAO, Aave, Compound và các hợp đồng thông minh khác được triển khai, nếu mọi thứ hoạt động như anh tuyên bố, đây sẽ là bước ngoặt lớn cho Bitcoin.
Chúng ta có thể mở rộng Bitcoin bằng ZK-rollup không?
Cuộc đổ bộ của NFT và việc đúc token trên Bitcoin đã cho thấy mạng vẫn không thể mở rộng quy mô để đáp ứng nhu cầu gia tăng, nghĩa là mạng càng phổ biến thì nó càng hoạt động tệ.
Lightning Network thường được quảng cáo là giải pháp cho điều này, nhưng Fiatjaf, người tạo ra Nostr, lưu ý rằng với mức phí tăng đột biến gần đây, Lightning cũng bó tay. “Các kênh quá mỏng manh, phải tốn rất nhiều chi phí để mở ra một kênh trong điều kiện phí cao, phải chạy một node định tuyến…”, anh viết, đồng thời nói rằng, ngoài ra, người dùng phải dựa vào các nhà cung cấp Lightning tập trung.
Greenspan tin tiến trình mở rộng quy mô dần dần là giải pháp an toàn duy nhất để đảm bảo tính bảo mật của Bitcoin.
“Chúng ta đã thấy những gì xảy ra với Segway; chúng ta đã thấy những gì xảy ra với Taproot. Ý tôi đây là những tiến triển tốt và giúp mở rộng quy mô một cách ổn định. Đây thường là những lựa chọn hợp lý cho một mạng phi tập trung có kích thước như thế này. Bạn không muốn vội vàng vì bạn có thể phá hỏng chúng, như cách chúng ta đã chứng kiến”, anh nói.
Nhiều bên khác, bao gồm cả StarkWare và nhà nghiên cứu blockchain Eric Wall, đã nghiên cứu về việc mở rộng quy mô Bitcoin bằng cách sử dụng ZK-rollup, đây là kế hoạch của Ethereum để giải quyết những thách thức tương tự của mình.
Mỉa mai thay, trong khi sự gia tăng nhu cầu do Ordinal gây ra cho thấy mạng cần phải mở rộng quy mô hơn, nhưng điều này cũng khiến cộng đồng ít có khả năng đồng ý với một hard fork mới để kích hoạt ZK-rollup. Rốt cuộc, họ đã bình chọn cho Taproot và nhìn xem chuyện gì đã xảy ra?
