Oracle là một phần quan trọng của công nghệ Blockchain và là chìa khóa để Blockchain đáp ứng các nhu cầu của người dùng.
Bài viết này sẽ mô tả về thành phần cốt lõi của một Oracle blockchain, phân loại các Oracle và giải thích lý do tại sao Oracle lại quan trọng.
Oracle là gì?
Blockchain Oracles là các dịch vụ của bên thứ ba có tác dụng cung cấp thông tin bên ngoài chuỗi (Off-chain) cho các blockchain (On-chain). Chúng đóng vai trò là cầu nối giữa blockchain và thế giới bên ngoài.
Ví dụ: Giả sử Alice và Bob muốn đặt cược vào kết quả của một trận đấu thể thao. Alice đặt 20 đô la cho đội A và Bob đặt 20 đô la cho đội B, với tổng số tiền 40 đô la được ký quỹ bằng một hợp đồng thông minh.
Khi trò chơi kết thúc, làm thế nào Smart Contract biết nên trả tiền cho Alice hay Bob? Câu trả lời là Smart Contract sẽ cần một cơ chế Oracle tìm nạp các kết quả chính xác bên ngoài đời thực (Off-chain) và phân phối nó đến Blockchain một cách an toàn và chính xác.
Tại sao Oracle lại quan trọng?
Oracle Blockchain đã giải quyết bài toán hóc búa của các Smart Contract – vốn dĩ các Smart Contract không thể tương tác với dữ liệu blockchain gốc của chúng.
Các tài nguyên bên ngoài blockchain được coi là “Off-chain”, trong khi dữ liệu đã được lưu trữ trên blockchain được coi là “On-chain”.
Bằng cách tách biệt khỏi các hệ thống bên ngoài, các blockchain có được các đặc tính đặc biệt như tính hợp lệ của các giao dịch, ngăn chặn các cuộc double-spending attacks và giảm thiểu thời gian chết của mạng.
Oracles có tác dụng mở rộng khả năng hỗ trợ của Blockchain bằng cách cung cấp một cổng chung cho các tài nguyên ngoài chuỗi trong khi vẫn duy trì các thuộc tính bảo mật có giá trị của blockchain.
Oracle mở rộng phạm vi hoạt động của các hợp đồng thông minh. Blockchain Oracle cung cấp dữ liệu trong thế giới thực vào các hợp đồng thông minh. Oracle không những chuyển tiếp thông tin đến các Smart Contract mà còn gửi thông tin cho các nguồn bên ngoài.
Oracle sẽ cho phép kết nối Blockchain với bất kỳ API hiện có nào, cho phép thanh toán bằng mạng thanh toán truyền thống từ Blockchain và sẽ cho phép kết nối giữa các hợp đồng thông minh và các Blockchain khác.
Đối với các sàn giao dịch tập trung hiện nay, Oracle giúp đảm bảo tỷ giá hối đoái thả nổi cho thị trường OTC. Hay các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) cần Oracle để đảm bảo tỷ lệ thế chấp và thanh khoản trên nền tảng cho vay và cho vay một cách công bằng và chính xác nhất.
Chính vì thế, Oracle là nhân tố giúp thúc đẩy sự phát triển của DeFi cũng như đóng một vị trí quan trọng đối với Blockchain và các hợp đồng thông minh:
- Oracle là nguồn cung cấp dữ liệu cho các hợp đồng thông minh
- Nâng cao độ tin cậy và chính xác của dữ liệu
Phân loại Oracle
Dựa vào tính chất, Oracle có thể chia thành 3 loại:
- Nguồn dữ liệu: Dữ liệu bắt nguồn từ phần mềm hay phần cứng.
- Hướng dữ liệu: Nhập hay xuất dữ liệu.
- Mức độ tin cậy: Tập trung hay phi tập trung.
Nguồn dữ liệu
Oracle phần mềm và phần cứng khác nhau bởi cách tìm nạp dữ liệu từ các nguồn.
- Oracles phần mềm (Software Oracles): Xử lý dữ liệu thông tin lấy từ các nguồn trực tuyến như: Nhiệt độ, giá cả hàng hóa và hàng hóa, sự chậm trễ chuyến bay hoặc tàu hỏa, v.v.
- Oracles phần cứng (Hardware Oracles): Nhận dữ liệu từ các tiện ích đọc thông tin như cảm biến chuyển động của máy ảnh, cảm biến nhận dạng tần số vô tuyến (RFID), nhiệt kế hoặc máy quét mã vạch, v.v.
Hướng dữ liệu
Oracles thiết lập hướng “giao tiếp” hai chiều với các blockchain: Dữ liệu được gửi vào (inbound oracle) hoặc Dữ liệu chuyển ra ngoài (outbound oracle).
- Oracle gửi vào (Inbound oracle): Nhập thông tin từ thế giới bên ngoài
Ví dụ: “Nếu một tài sản đạt đến một mức giá nhất định, thì hãy đặt lệnh mua.”
Một ví dụ khác: A đặt cược với B rằng ngày mai trời sẽ mưa. Số tiền đặt cược sẽ bị khóa trong một hợp đồng thông minh, một Oracle sẽ cung cấp dữ liệu thời tiết chính xác cho hợp đồng thông minh. Và tiền sẽ được chuyển đến người A hoặc người B – tùy thuộc vào việc dữ liệu cho thấy ngày mai trời mưa hay không.
- Oracle gửi ra (Outbound oracle): Gửi thông tin từ các hợp đồng thông minh ra thế giới bên ngoài.
Ví dụ: Cước internet sẽ tự động thanh toán khi ứng dụng Oracle thông báo thông tin ra ngoài: “Có một số coin/token nhất định đã được chuyển vào một địa chỉ ví trên Blockchain”
Mức độ tin cậy
Mức độ tin cậy đối với nguồn thông tin (hoặc dữ liệu) mà Oracle cung cấp:
- Centralized Oracles (Oracles tập trung): Được kiểm soát bởi một cá nhân hoặc tổ chức, đóng vai trò cung cấp dữ liệu cho các Smart Contract.
- Decentralized Oracles (Oracles phi tập trung): So sánh thông tin dựa trên các nguồn bên ngoài. Điều này sẽ làm tăng độ tin cậy của những nguồn dữ liệu được cung cấp. Smart Contract truy vấn nhiều Oracle để xác định tính hợp lệ và chính xác của dữ liệu.
Đặc điểm của một Oracle lý tưởng
Một giải pháp Oracle lý tưởng để sử dụng cần có các đặc điểm sau:
- Thông tin có độ chính xác cao.
- Có khả năng chống lại sự gian lận và thao túng.
- Liên tục và kịp thời: Dữ liệu cần được đảm bảo luôn được cung cấp kịp thời cho sự vận hành của hệ thống.
- Phi tập trung: Các dữ liệu mà Oracle cung cấp sẽ được xác thực một cách phi tập trung.
Hạn chế của Oracle
Thông thường, dữ liệu do Oracle cung cấp thường được đưa trực tiếp vào các hợp đồng thông minh. Và hợp đồng thông minh hoạt động chủ yếu dựa trên dữ liệu này. Vì vậy, rõ ràng là Oracle có “quyền hạn to lớn” trong quá trình hoạt động của các hợp đồng thông minh.
Các cuộc tấn công man-in-the-middle là ví dụ về một mối đe dọa, nơi một tác nhân độc hại có quyền truy cập vào luồng dữ liệu giữa các Oracle và Smart Contract với mục đích sửa đổi hoặc làm sai lệch dữ liệu.
Bản thân các Oracle tập trung có thể trở nên bị tổn hại và dễ bị thao túng như bất kỳ bên thứ ba nào khác. Vì lý do này, nhiều dự án blockchain – bao gồm Chainlink (LINK), Band Protocol (BAND), Augur (REP) và MakerDAO (token DAI) – đang phát triển (hoặc đã phát triển) các Oracle phi tập trung.
Tiềm năng của các Oracle phi tập trung để giải quyết vấn đề Oracle và mở rộng khả năng của các hợp đồng thông minh là rất lớn, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cho Tiền điện tử nói riêng và Blockchain nói chung.
Những giao thức Oracle phổ biến
UMA
Giao thức blockchain UMA là một giao thức dựa trên Ethereum cho phép mọi người tạo ra tài sản tổng hợp trên blockchain. Tuyên bố sứ mệnh của UMA hướng đến thị trường tài chính phải tự do, cởi mở và cho phép mọi người có cơ hội xây dựng sự độc lập về tài chính.. Để các tài sản tổng hợp được giao dịch hiệu quả với dữ liệu cập nhật, UMA phụ thuộc vào oracle blockchain của mình.
UMA sử dụng Optimistic Oracle và DVM (Data Verification Mechanism) để giải quyết các tranh chấp về thanh lý và giải quyết các hợp đồng token tổng hợp khi hết hạn.
Optimistic Oracle hỗ trợ các hợp đồng yêu cầu và nhận nhiều loại dữ liệu khác nhau một cách nhanh chóng. Dữ liệu do Optimistic Oracle đề xuất sẽ không được gửi tới DVM (Data Verification Mechanism) trừ khi xảy ra tranh chấp.
Điều này cho phép các hợp đồng nhận được thông tin trong bất kỳ khoảng thời gian xác định trước mà không cần phải ghi lại dữ liệu trên chuỗi.
Chainlink
Chainlink là một trong những giao thức đầu tiên và lớn nhất trong Oracle blockchain. Sau 5 năm phát triển, Chainlink đã trở thành dự án Oracle hàng đầu trên thị trường, bỏ xa các đối thủ cạnh tranh. Chainlink được sử dụng phổ biến nhất hiện nay trong các dự án cần Oracle.
Giao thức Chainlink hoạt động dựa trên Ethereum, kết nối các hợp đồng thông minh với dữ liệu bằng cách sử dụng mạng Oracle phi tập trung. Một trong những dịch vụ phổ biến nhất của nó là khả năng tổng hợp giá, sử dụng các node để cung cấp dữ liệu Off-chain cho các hợp đồng thông minh trên Blockchain. Điều này giúp Chainlink có chất lượng dữ liệu cao đồng thời duy trì tính bảo mật của hợp đồng thông minh.
Band Protocol
Band Protocol là một mạng Oracle chạy trên blockchain Cosmos. Band phổ biến với giải pháp Oracle chuỗi chéo của nó, thu hút dữ liệu từ các API dựa trên web. Band sử dụng dữ liệu đáng tin cậy từ nhiều bên độc lập, tương tác bằng cách sử dụng phương pháp Proof of Stake.
Chủ sở hữu token của giao thức chia sẻ cổ phần quản trị trong Band và có trách nhiệm đảm bảo rằng chất lượng dữ liệu tốt. Để làm điều này, token BAND được ủy quyền cho các Validators. Các Validators sẽ giám sát mạng và nhận về một phần phí thưởng.
Kết thúc
Qua bài viết DeFiX đã giới thiệu với các bạn về Oracle và tầm quan trọng của Oracle trong thế giới DeFi. Bạn nghĩ thế nào về tương lai của Oracle?, hãy cùng thảo luận ở bên dưới nhé!
