DAOs là gì?

DAO (Decentralized Autonomous Organization), hay “Tổ chức tự trị phi tập trung”, đúng như cái tên của nó, DAO là một tổ chức cộng đồng tự trị, không có người đứng đầu, không có bên thứ 3 can thiệp. 

Nó hoàn toàn tự chủ và minh bạch: các hợp đồng thông minh đặt ra các quy tắc, thực hiện các quyết định đã thỏa thuận và tại bất kỳ thời điểm nào, các đề xuất, bỏ phiếu và thậm chí cả các đoạn mã code có thể được kiểm tra một cách công khai.

Hãy nghĩ về DAO như một doanh nghiệp chỉ hoạt động trên internet, được sở hữu và quản lý bởi các thành viên của doanh nghiệp. Họ có kho bạc tích hợp mà không ai có quyền truy cập khi không có sự chấp thuận của nhóm. Các quyết định được thống nhất bằng các đề xuất và bỏ phiếu để đảm bảo mọi người trong tổ chức đều có tiếng nói.

Không có CEO nào có thể biển thủ tiền quỹ và không có chuyện một kế toán tinh ranh thao túng sổ sách. Mọi thứ đều công khai, các quy tắc được thêm vào DAO và không thể bị thay đổi.

Để dễ hiểu hơn, dưới đây là một vài ví dụ về cách sử dụng DAO:

• Một tổ chức từ thiện – bạn có thể tạo một nhóm từ thiện và nhận quyên góp từ bất cứ ai trên thế giới và tất cả các thành viên quyên góp sẽ quyết định cách nhóm chi tiêu, quyên góp.
• Liên doanh và tài trợ – bạn có thể tạo ra một quỹ đầu tư tập hợp vốn đầu tư và bỏ phiếu cho các dự án để hỗ trợ. Tiền hoàn trả sau đó có thể được phân phối lại giữa các thành viên trong DAO.

Dao hoạt động như thế nào?

Như đã đề cập ở trên, DAO là một tổ chức nơi các quyết định được đưa ra từ một tập thể các thành viên sở hữu tổ chức. Có nhiều cách khác nhau để tham gia DAO, thường là thông qua quyền sở hữu token.

DAOs hoạt động bằng cách sử dụng các hợp đồng thông minh, về cơ bản là các đoạn mã tự động thực hiện bất cứ khi nào một bộ quy tắc được thành lập.

Những hợp đồng thông minh này thiết lập các quy tắc của DAO. Những người có cổ phần trong DAO sau đó có quyền bỏ phiếu và có thể thay đổi cách thức hoạt động của DAO hoặc tạo ra các đề xuất quản trị mới.

Mô hình này ngăn chặn các DAO bị spam các đề xuất: Một đề xuất sẽ chỉ được thông qua khi phần lớn các bên liên quan chấp thuận. 

DAOs hoàn toàn tự chủ và minh bạch. Khi chúng được xây dựng trên các blockchain mã nguồn mở, bất cứ ai cũng có thể xem mã của chúng. Bất cứ ai cũng có thể kiểm toán kho bạc chung của họ, vì blockchain ghi lại tất cả các giao dịch tài chính.

Ba bước để thực hiện một dự án DAO

• Tạo hợp đồng thông minh:

Đầu tiên, một hoặc một nhóm các nhà phát triển tạo ra hợp đồng thông minh để vận hành DAO. Sau khi ra mắt, họ chỉ có thể thay đổi các quy tắc được đặt ra bởi các hợp đồng này thông qua hệ thống quản trị.

Điều đó có nghĩa là họ phải kiểm tra tất cả các hợp đồng để đảm bảo họ không bỏ qua các chi tiết quan trọng.

• Tài trợ:

Sau khi các hợp đồng thông minh đã được tạo ra, DAO cần xác định cách nhận tài trợ và cách ban hành quản trị. 

Thường thì các DAO sẽ tổ chức bán token, và các token này cung cấp cho người sở hữu quyền biểu quyết. 

• Triển khai:

Một khi mọi thứ được thiết lập, DAO sẽ được triển khai trên blockchain. 

Từ thời điểm này trở đi, các bên nắm giữ token sẽ quyết định tương lai của tổ chức. Những người tạo ra tổ chức – những người viết hợp đồng thông minh – không còn ảnh hưởng nhiều đến dự án.

Một số dự án DAO nổi bật

Uniswap (UNI)

Uniswap được biết đến là sàn giao dịch phi tập trung phổ biến nhất hiện nay. ‎‎Uniswap‎‎ đã ra mắt token quản trị vào tháng 9 năm 2020 và thiết lập các quy tắc như một DAO thực thụ, những người sở hữu token sẽ có quyền quyết định trong DAO.

Uniswap với tư cách là đồng coin hệ DAO nổi bật nhất, đang tập trung vào lĩnh vực DeFi do người dùng kiểm soát. Họ đã từng bỏ phiếu trong DAO để giảm phí giao dịch trong một số giao dịch hoán đổi stablecoin nhất định, và điều này đã dẫn đến sự tăng trưởng theo cấp số nhân của Uniswap, đủ để thấy tầm quan trọng của DAO lớn thế nào.

APE Coin (APE)

ApeCoin, hay thường được gọi là APE, là native token của hệ sinh thái Bored Ape Yacht Club (BAYC), là bộ sưu tập NFT phổ biến nhất trên Ethereum Blockchain. Nó là một token quản trị và tiện ích ERC-20 được sử dụng bên trong hệ sinh thái APE.

Tất cả chủ sở hữu ApeCoin đều đủ điều kiện tham gia ApeCoin DAO. Các thành viên ApeCoin DAO sẽ có thể đưa ra quyết định về phân bổ Quỹ hệ sinh thái, quy tắc quản trị, dự án, quan hệ đối tác và đề xuất cải tiến APE.

Maker (MKR)

Một đồng coin hệ DAO tiềm năng khác chính là Maker, và thường là đồng coin đầu tiên khi người ta nhắc đến DAO. Maker tập trung vào việc giới thiệu các tài sản trong thế giới thực vào lĩnh vực tiền điện tử. Trên thực tế, token MKR của nó  nhằm mục đích phát triển thành ngân hàng trung ương lớn nhất cho DeFi. Nó cũng tập trung vào việc tạo ra DAI stablecoin phi tập trung lớn nhất.

Điều thú vị là token MKR đang dần mở rộng lãnh thổ mới trong ngành tiền điện tử bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho việc giới thiệu các tài sản trong thế giới thực. Chủ sở hữu token của Maker DAO đã bỏ phiếu cho việc sử dụng các phiên bản mã hóa của các khoản phải thu thương mại ngắn hạn, hóa đơn vận chuyển hàng hóa, các khoản vay doanh nghiệp nhỏ dựa trên doanh thu và bất động sản nông nghiệp.

Aave (AAVE)

Aave là một cái tên khác trong lĩnh vực DeFi với nhiều ứng dụng đầy hứa hẹn. Đây là một nền tảng thị trường tiền tệ mã nguồn mở, không giám sát, cung cấp một loạt các sản phẩm tài chính theo cách thức phi tập trung.

Aave cho phép người dùng kiếm thu nhập thụ động từ tài sản kỹ thuật số của họ bằng cách khóa chúng trong các nhóm thanh khoản. Giao thức Aave đã áp dụng mô hình quản trị DAO và là một trong những dự án DAO tốt nhất để quản lý thị trường tiền tệ sáng tạo.

Token quản trị AAVE cho phép các đặc quyền để quản lý và phát triển hệ sinh thái Aave. Chủ sở hữu token có thể đặt token của họ trong DAO và quản lý rủi ro cũng như nhận phần thưởng chung. Hiện tại, Aave có mức vốn hóa thị trường khổng lồ là  $ 1.31 B đô la, nên khiến nó trở thành một trong các đồng coin hệ DAO đầy hứa hẹn.

AAVE Grants DAO: Chương trình tài trợ do cộng đồng lãnh đạo tập trung vào việc xây dựng một hệ sinh thái AAVE vững chắc bằng cách tài trợ cho các ý tưởng, dự án và các đóng góp có lợi cho hệ sinh thái AAVE.

Dash (DASH)

Dash cũng là một trong những dự án DAO tốt nhất với tiềm năng trở thành một yếu tố thúc đẩy cho tương lai của DeFi. Đây là một dự án thanh toán kỹ thuật số phi tập trung về việc cung cấp các giao dịch nhanh hơn so với Bitcoin. Token tiện ích của DAO là DASH và đã cho thấy sự tăng trưởng đầy hứa hẹn trong thời gian gần đây.

Gần 10,27 triệu token DASH đã được lưu hành. Vốn hóa thị trường của DASH là 1.41 tỷ đô la thể hiện đồng coin này đang rất được quan tâm. Bên cạnh đó, Dash cũng đang tận dụng các triển vọng tăng trưởng đặc biệt, đặc biệt là nhu cầu cao của người dùng đối với các giao dịch ẩn danh.

Curve DAO Token (CRV)

Đây là một nền tảng giao dịch stablecoin phi tập trung với token gốc CRV. Người dùng có thể mua CRV coin thông qua nhiều sàn giao dịch tiền điện tử phổ biến như Binance. Việc nhu cầu sử dụng stablecoin ngày càng tăng đã dẫn đến việc thúc đẩy vốn hóa thị trường của đồng coin này lên gần  $ 551.74 M đô la.

Là hệ thống tạo lập thị trường tự động (AMM), Curve DAO quản lý tính thanh khoản và tập trung vào việc hoán đổi các tài sản có cùng giá trị.

Nếu bạn nhìn kỹ, token Curve DAO trao quyền cho nền tảng tài chính Curve nói chung. Khả năng của Curve DAO với tư cách là nhà tạo lập thị trường tự động và nhà cung cấp thanh khoản mở ra triển vọng mới cho các ứng dụng của nó trong tương lai của DeFi.

Bên cạnh đó cũng có một số DAO về game mới nổi dạo gần đây:

Yield Guild Game (YGG)

Yield Guild Game là một tổ chức phi tập trung (DAO) đầu tư vào NFT được sử dụng trong thế giới ảo và các game dựa trên blockchain. Sứ mệnh của tổ chức là tạo ra nền kinh tế ảo lớn nhất trên thế giới, tối ưu hóa tài sản do cộng đồng sở hữu để đạt được lợi ích tối đa và chia sẻ lợi nhuận với những người nắm giữ token YGG.

Good Games Guild (GGG)

Good Games Guild là một DAO tập trung vào các NFT thường được sử dụng trong trò chơi và các sản phẩm kỹ thuật số dựa trên blockchain.

Là một dự án Gaming Hub nhằm tạo ra một cộng đồng hàng triệu người dùng, đầu tư vào trò chơi và xây dựng các công cụ để tăng cường phát triển trò chơi trong tương lai.

Merit Circle (MC)

Merit Circle là một tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) được tạo ra nhằm mục đích tích lũy giá trị, kết nối các trò chơi Play-to-Earn với nhau để xây dựng một thế giới ảo Metaverse. Dự án còn đang tạo ra một nền tảng mang lại giá trị cho nhà đầu tư, dự án, nhà quản lý và game thủ.

DAO Contributor: Mọi người đều có thể trở thành người đóng góp trong tổ chức DAO của Merit Circle bằng cách mua và giữ token MC. Mỗi người đóng góp sẽ được hưởng lợi trực tiếp từ DAO treasury, từ đó sẽ làm cho giá của token MC ngày càng tăng. 

Avocado DAO (AVG)

Avocado Guild hiện cũng đang trong quá trình sang AvocadoDAO sẽ cho phép cộng đồng kiểm soát điều hành các khoản đầu tư và hoạt động của DAO cũng như hướng đi trong tương lai của Avocado Metaverse.

Bối cảnh tạo ra DAO

Bitcoin thường được coi là DAO đầy đủ chức năng đầu tiên, vì nó đã lập trình các quy tắc, chức năng tự động và thực hiện thông qua giao thức đồng thuận. Tất nhiên, không phải dao nào cũng thành công như Bitcoin.

Vào tháng 5 năm 2016, công ty khởi nghiệp slock.it của Đức đã ra mắt “The DAO” để hỗ trợ phiên bản airbnb phi tập trung của họ. Vào thời điểm đó, đó là một thành công lớn với một chiến dịch gây quỹ cộng đồng đã huy động được hơn 150 triệu đô la Ethereum.

Thật không may, token họ sử dụng trong DAO có một số vấn đề nhất định. Vào tháng 6 năm 2016, tin tặc đã âm thầm rút ethereum trị giá 50 triệu đô la từ DAO trước khi bị phát hiện.

Mặc dù lỗi nằm ở token slock.it chứ không phải trong công nghệ cơ bản, vụ hack đã làm suy yếu niềm tin của một số người vào cả Ethereum nói riêng và DAOs nói chung.

Nhưng ngày nay, do sự bùng nổ của Tài chính phi tập trung (DeFi) trong năm 2020, đã dẫn đến sự gia tăng sự quan tâm mới đối với các DAOs.

Hiện trạng của các dự án DAO

Cho đến nay, DAOs đang được sử dụng cho nhiều mục đích như đầu tư, từ thiện, gây quỹ, vay mượn hoặc mua NFTs, tất cả đều không cần trung gian. 

Có bao giờ ban nghĩ bạn sẽ là  đồng sở hữu bài hát của nghệ sĩ bạn yêu thích bằng cách đầu tư  tiền điện tử vào một tổ chức hoạt động trên internet không? 

Vào tháng 5 năm 2021, Jenny DAO đã mua lại NFT đầu tiên, một bài hát gốc của Steve Aoki và 3LAU.

DAO này là một tổ chức metaverse cung cấp quyền sở hữu của NFTs. Các thành viên của nó sẽ có thể giám sát việc mua NFTs và các hợp đồng thông minh của giao thức Unicly kiểm soát kho tiền nơi các NFT này sẽ được thêm vào.

Hạn chế của DAO

Những hạn chế chung của DAOs hiện tại:

Tính bảo mật: Vấn đề về smart contract, một khi DAOs đã được deployed (triển khai) thì rất khó thể thay đổi, các hoạt động phải diễn ra như đúng những gì quy định ở smart contract. Ngoài ra bảo mật của smart contract cũng là 1 vấn đề quan trọng điển hình là vụ The DAO hack.

Tính pháp lý: Khung pháp lý dành cho DAO thật sự chưa rõ ràng. Nếu DAO không có tính thuyết phục về pháp lý sẽ tạo ra 01 rào cản lớn đối với việc áp dụng DAO bởi người tham gia sẽ phải chịu trách nhiệm về mặt pháp lý.

Quyết định tệ hại: DAOs cho phép thành viên biểu quyết 1 cách dân chủ. Nhiều quyết định mang tính phức tạp và học thuật nhưng nhiều người biểu quyết có thể không hiểu, hoặc không biết họ đang biểu quyết vấn đề gì. Điều này có thể dẫn tới những quyết định tệ hại bởi đa số mọi người không có kiến thức về các quyết định liên quan. 

Thường bị trì hoãn: Ngoài ra trong những trường hợp khẩn cấp, việc phải có thời gian chờ để được bỏ phiếu thông qua có thể sẽ tạo hệ quả xấu cho DAO. Ví dụ trong trường hợp của Maker khi thị trường sập hồi tháng 3/2020, nếu lúc đó còn đợi để vote xong mới triển khai các biện pháp thì thiệt hại về tài sản sẽ là rất lớn. 

Privacy: Mọi thứ đều minh bạch on-chain cũng không hoàn toàn là một điều tốt, việc các đề xuất phải được đưa on-chain để biểu quyết rồi mới được thực hiện đồng nghĩa với việc kế hoạch phát triển được công khai hoàn toàn và đối thủ cạnh tranh có thể biết được hướng đi tương lai của dự án. 

Centralized entity: Một thực thể, tổ chức có sức mạnh voting cao hơn các thành viên khác. Tạo nên cảm giác centralized ngay trong việc voting của protocol.

Ta có thể lấy ví dụ về case của dự án Uniswap, đã có đề xuất bán một lượng token UNI trị giá 20 triệu đô để làm quỹ cho “DeFi Education Fund” với mục đích lobby với các nhà làm luật. Tuy nhiên, điều đáng nói là cộng đồng Uniswap gần như không biết về đề xuất này mãi cho đến ngày cuối, và kể cả đã có người phán ứng thì số vote “Yes” là quá lớn, chứng tỏ mức độ Centralized trong việc quản trị của Uni. 

Tương lai của DAO

Hiện nay, sự phát triển của DAO được cho là gắn liền với blockchain và tính phi tập trung. Bên cạnh đó, trong bối cảnh các tổ chức truyền thống đang ghi nhận nhiều sự việc liên quan đến việc lạm dụng quyền hạn, thao túng tài sản gây thiệt hại lớn đối với cả doanh nghiệp thì mô hình DAO càng được nhiều người trên thế giới quan tâm hơn cả..

Các DAO nắm giữ giá trị ngày càng lớn, chỉ xét riêng nhánh Ventures DAO, số tài sản trong treasury đã vượt qua mốc tỷ đô.

Với việc DAO đang được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác như social, serviecs,… Lượng giá trị mà các DAO nắm giữ có tiềm năng tăng trưởng rất lớn. 

Mặc dù có nhiều mối quan tâm kéo dài và các vấn đề tiềm ẩn liên quan đến tính hợp pháp, an ninh và cấu trúc, một số nhà phân tích và nhà đầu tư tin rằng loại hình tổ chức này cuối cùng sẽ trở nên nổi bật, thậm chí có thể thay thế các doanh nghiệp có cấu trúc truyền thống.

Kết luận

DAO đang có một tốc độ phát triển rất nhanh và ngày càng nhận được nhiều sự chú ý, tuy nhiên sẽ còn nhiều việc phải làm để DAO hiện tại hoàn thiện hơn. Bản thân DAO cũng còn rất nhiều các khía cạnh thú vị và rắc rối mà chúng ta cần tìm hiểu thêm xoay quanh các tổ chức DAO.