Trong thị trường tài chính nói chung và thị trường Crypto nói riêng, chắc không ít lần mọi người nghe thấy cụm từ “chỉ số Index”. Vậy “chỉ số Index” là gì, hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé!

Trước khi tìm hiểu về Crypto Index, ta cùng tìm hiểu khái niệm chỉ số Index là gì?

Chỉ số Index là gì?

Trong thị trường tài chính truyền thống, chỉ số hay Index là một phương pháp để theo dõi hoạt động của một nhóm tài sản theo cách chuẩn hóa.

Các chỉ số thường đo lường hiệu suất của một rổ chứng khoán nhằm tái tạo một khu vực nhất định của thị trường. Các chỉ số trên thị trường tài chính thường được sử dụng làm điểm chuẩn để đánh giá hiệu quả hoạt động của một khoản đầu tư.

Cách định giá các chỉ số Index

Việc định giá của các chỉ số Index sẽ được tính từ giá của các lớp tài sản cơ sở (Underlying assets). Một số chỉ số Index có giá trị dựa trên trọng số vốn hóa thị trường, trọng số doanh thu, trọng số thả nổi và các trọng số cơ bản khác. Trọng số là một phương pháp điều chỉnh tác động riêng lẻ của các loại hàng hóa trong một chỉ số index.

Chỉ số Index trong thị trường truyền thống

Các loại chỉ số Index

Có 2 loại hình chỉ số index thường gặp ở nền tài chính truyền thống là

• Thị trường cổ phiếu chứng khoán.
• Thị trường trái phiếu.

Ví dụ như:

• Chỉ số S&P 500: Viết tắt cho Standard & Poor’s 500 Index, đây là một chỉ số lấy trọng số vốn hóa thị trường của 500 công ty giao dịch công khai hàng đầu ở Hoa Kỳ.
• Chỉ số Nasdaq Composite Index: Chỉ số giá trị vốn hóa thị trường của hơn 3.000 cổ phiếu phổ thông được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Nasdaq, biên lai ký quỹ của Mỹ (ADR), và ủy thác đầu tư bất động sản (REIT), cùng những thứ khác. Đây là chỉ số thị trường dựa trên phạm vi rất rộng và có mức độ phổ biến rất lớn.
• Chỉ số Dow Jones Industrial Average (DJIA): Hay còn gọi là Chỉ số Dow 30, tức là chỉ số thị trường chứng khoán của 30 công ty có vốn hóa lớn nhất được giao dịch trên 2 sàn chứng khoán Mỹ là New York Stock Exchange và Nasdaq.

Các chỉ số cũng có thể được tạo để đại diện cho một phân đoạn địa lý của thị trường. Không chỉ gói gọn các chỉ số trong thị trường chứng khoán mà còn có nhiều chỉ số ở các lĩnh vực khác như thị trường trái phiếu. Chỉ số thị trường trái phiếu là một phương pháp đo lường hiệu quả đầu tư và các đặc điểm của thị trường trái phiếu.

Ý nghĩa của các chỉ số

Ý nghĩa của các chỉ số thị trường khác nhau (Market indexes) nhằm giúp các nhà đầu tư có thể:

• Theo dõi được các chuyển động của thị trường ở tầm vĩ mô.
• Ngoài ra, các chỉ số khác có các đặc điểm cụ thể hơn có thể được tạo ra để giúp các nhà đầu tư tập trung vào các trọng tâm thị trường ở phạm vi hẹp hơn (vi mô).

Nhà đầu tư có thể đo lường các dữ liệu kinh tế hoặc tài chính ở tầm vĩ mô lẫn vi mô như lãi suất, lạm phát hoặc sản lượng sản xuất, thị trường chứng khoán, trái phiếu…

• Các chỉ số Index còn được xem là điểm chuẩn để làm thước đo đánh giá tình trạng sức khỏe của một thị trường tài chính.

Ví dụ như 3 chỉ số Nasdaq, S&P 500 hay Dow Jones sẽ cho nhà đầu tư biết được tình hình chung của thị trường chứng khoán Mỹ. Vì các chỉ số này là bao gồm nhiều số liệu của các công ty niêm yết trên sàn chứng khoán Hoa Kỳ với các trọng số được tính toán khác nhau mà thôi.

Nhược điểm của chỉ số Index

Các hạn chế của chỉ số Index ở thị trường tập trung là:

• Các nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ không thể đầu tư trực tiếp vào các chỉ số mà phải mua thông qua các quỹ bao gồm các quỹ tương hỗ Mutual Fund và các quỹ thuộc sàn giao dịch Exchange-Traded Fund (ETF). Sau đó, nhà đầu tư sẽ giao dịch dưới dạng các quỹ chỉ số và người dùng sẽ phải trả phí cho bên thứ 3 hỗ trợ giao dịch.
• Một rào cản khác cũng có thể nói đến chính là có sự khác biệt về địa lý lẫn pháp lý giữa các quốc gia khiến công dân ở 1 nước khác (Ví dụ: Việt Nam) rất khó có thể tiếp cận nhằm giao dịch các chỉ số ở thị trường Mỹ – nơi có luật pháp chặt chẽ và có những hạn chế về việc giao dịch xuyên quốc gia.
• Yếu tố về minh bạch của các chỉ số ở thị trường tài chính truyền thống vẫn có thể có những sai số nhất định đến từ các yếu tố chủ quan như con người.

Một ví dụ điển hình nhất là trong thời kỳ nền kinh tế tài chính về mảng nhà đất tại Mỹ năm 2008.

=> Sự kiện này làm bật lên tính thiếu tính minh bạch của các số liệu (có thể bao gồm cả chỉ số Index) ở Mỹ. Và hệ quả nghiêm trọng là cả nền kinh tế lớn nhất thế giới lâm vào khủng hoảng. Dĩ nhiên, khi nền kinh tế chiếm phần lớn tỷ trọng toàn cầu bị khủng hoảng thì các nền kinh tế nhỏ hơn hoặc có liên kết chặt chẽ sẽ không ít nhiều bị ảnh hưởng.

Chỉ số Index ở thị trường Crypto

Tổng quan thị trường Crypto Index

Tổng quan thị trường Crypto Index đang có 32 chỉ số Index theo dõi các ngóc ngách của thị trường (thông tin dựa trên Coingecko). Cụ thể hơn, mảng DeFi Index đang có 16 chỉ số với tổng vốn hóa vào khoảng 177 triệu đô. Trong đó, chỉ riêng 2 chỉ số top 2 đã chiếm 74% tổng vốn hóa của mảng này với DeFi Pulse Index (38%) và Index Coop – ETH 2x Flexible Leverage Index.

DeFi Pulse Index

DeFi Index Pulse (DPI) là một rổ chỉ số được phát triển bởi Index Co-op là một cái tên tiêu biểu trong mảng Index (DAO sinh ra với mục đích thỏa mãn nhu cầu giao dịch Index) kết hợp với Set Protocol nhằm giúp các nhà đầu tư tham gia thị trường Crypto thông qua hình thức Index có thể đa dạng hóa danh mục, tùy chỉnh khẩu vị rủi ro bằng cách đầu tư vào 1 chỉ số theo dõi 14 dự án “blue chip” (các dự án có TVL, vốn hóa hay doanh thu lợi nhuận nằm top đầu).

DeFi Pulse Index là một trong số những chỉ số Index được tạo ra bởi Index Co-op. Ngoài ra, Index Co-op còn cung cấp thêm các chỉ số như:

• $MVI: Metaverse Index (chỉ số theo dõi giá các dự án Metaverse).
• $ETH2X-FLI: Index Coop – ETH 2x Flexible Leverage Index (chỉ số theo dõi giá ETH với mức đòn bẩy 2x).
• $BTC2X-FLI: BTC 2x Flexible Leverage Index (chỉ số theo dõi giá BTC với mức đòn bẩy 2x).
• Data Economy Index hay Bankless DeFi Innovation Index với các trọng số đo đạc khác nhau.

DPI lấy trọng số dựa trên 4 yếu tố với các yêu cầu cao như sau:

• Descriptive: Tất cả các token trong một chỉ số phải hiện diện trên mạng lưới chính của Ethereum và chủ nhân sở hữu các dự án đó không thể được thay đổi.
• Traction: Mức độ phổ biến của các dự án được liệt kê trong 1 rổ chỉ số phải cao và được người biết biết đến cũng như tính ứng dụng của dự án cao. Ngoài ra, dự án đó phải có tuổi dự án trên 180 ngày để bảo đảm mức độ cam kết với cộng đồng.
• Supply: Tokenomics của dự án phải được thiết kế để có thể dự đoán trước được mà không mang lại rủi ro cao cho các nhà đầu tư thụ động (một dạng như đầu tư lâu dài). 5% tổng cung phải được lưu thông sẵn để có lượng thanh khoản ban đầu.
• User Safety: Các tokens (dự án) muốn được list trên một chỉ số Index phải được audit bởi các tổ chức uy tín hoặc được xác nhận bởi bên thứ ba chuyên về bảo mật cũng như đã có mặt ở thị trường lâu và cộng đồng đủ lớn.

Đặc điểm của Crypto Index

Khác với các chỉ số ở thị trường tài chính tập trung, các chỉ số index ở thị trường DeFi sẽ có một số ưu điểm nổi trội hơn về mặt công nghệ, tính đúng đắn của số liệu,.. Cụ thể, chỉ số Index ở trong thị trường Crypto sẽ có những đặc điểm sau:

• Thừa hưởng các đặc tính của công nghệ blockchain khi các chỉ số này được triển khai trên bất kì lớp Layer 1 nào. Về các tính năng như khả năng kết hợp (composability), tốc độ thực hiện giao dịch nhanh, chi phí thấp, thông tin minh bạch và bảo mật.

Ví dụ: Nếu quỹ chỉ số của 5 công ty công nghệ hàng đầu thế giới tạo 1 chỉ số trên Solana, những người giao dịch chỉ số này sẽ có thể giao dịch dựa trên niềm tin vào giá của các tokens thuộc rổ chỉ số này sẽ tăng lên, với chi phí thấp và thao tác đơn giản nhanh gọn. Điều này giúp giảm thiểu được chi phí cho bên thứ 3 như cách các nhà giao dịch phải trả cho bên trung gian để có thể giao dịch.

⇒ Giao dịch Index trên thị trường DeFi sẽ giảm bớt các chi phí như phí trung gian, phí giao dịch,…

• Có thể tạo ra bất kì một rổ chỉ số nào mà không cần thông qua các cơ quan pháp luật phức tạp như ở thị trường tài chính tập trung. Mà thay vào đó, các Indexes này sẽ được đề xuất và được thông qua bởi hình thức bỏ phiếu voting.
• Giảm rủi ro khi đầu tư nhiều tokens riêng lẻ. Việc các tokens trong thị trường biến động như Crypto có thể tăng giảm hơn 50%/ ngày là điều diễn ra khá thường xuyên nên việc đầu tư vào một chỉ số đại diện cho nhiều token riêng lẻ sẽ giúp các nhà giao dịch giảm thiểu được rủi ro hơn.
• Lợi nhuận gộp: Thậm chí người dùng có thể swap hoặc cung cấp thanh khoản bằng các chỉ số – indexes đó vào các pools trên các AMM như Uniswaps hay SushiSwap và người dùng khi mua chỉ số đó (vd: DPI) dưới dạng token là đã nhận lợi nhuận từ việc đầu tư quỹ chỉ số này và sẽ có thể lấy token đó đi add thanh khoản để nhận thêm lợi nhuận.

• Có thể giao dịch chỉ số ở quy mô cá nhân mà không cần đầu tư vào quỹ chỉ số.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư một cách hiệu quả với một portfolio tự động rebalance (trên DeFi Pulse Index).

Công dụng của Crypto Index

• Phục vụ nhu cầu người dùng nếu họ muốn đầu tư vào một mảng cụ thể nào đó trong thị trường đang tăng trưởng hoặc họ muốn đầu tư nhiều tokens trong cùng 1 phân khúc nhưng e ngại việc mua từng loại tokens ở trên các chains khác nhau với chi phí gas bất cân xứng hoặc thậm chí là đắt đỏ.
• Loại bỏ các thủ tục mua bán các rổ chỉ số này ở những nước không được hỗ trợ,..

⇒ DeFi giải quyết được điều này vì về cơ bản DeFi về bản chất là nền tảng chính không biên giới. Vì thế, những nhà đầu tư ở các nước khác nhau đều có thể mua quỹ chỉ số ở các nước có luật pháp chặt chẽ như ở Mỹ hay bất cứ đâu.

⇒ Điểm mạnh của Crypto Index khi biên giới không còn là rào cản. Tuy nhiên, không phải vì không có tổ chức luật pháp đứng sau nên đầu tư vào các chỉ số này không an toàn. Bởi vì để token của dự án được add vào một chỉ số như DPI cần được đánh giá và xem xét kỹ những yếu tố để bảo vệ nhà đầu tư và quá trình xét duyệt có thể lên đến hằng tháng.

Kết luận

Crypto Index là một mảng mới trong thị trường DeFi và có thể rất tiềm năng trong thời gian tới nhưng vẫn chưa được sự chú ý bởi các cộng đồng. Vì các nhà đầu tư hiện tại vẫn chưa thật sự tin tưởng vào thị trường crypto này.

Hy vọng bài viết cung cấp cho các bạn một cái nhìn khái quát và đúc rút cho mình những kinh nghiệm đầu tư sau khi đọc bài nhé!